KALENDARIUM LUTY

Giovanni Pierluigi da Palestrina (zw. też m.in. Giovanni Petraloysio, Joannes-Petrus-Aloysius Praenestinus, ur. między 3 lutego 1525, a 2 lutego 1526 w Palestrinie lub Rzymie, zm. 2 lutego 1594 w Rzymie) – włoski kompozytor epoki renesansu. Palestrina komponował przede wszystkim muzykę religijną. Był kompozytorem bardzo płodnym – znane są 104 msze (4-8 głosowe), około 370 motetów, około 70 hymnów, 35 magnificatów, po kilka lamentacji i litanii, około 140 madrygałów. Pierwsza, pełna edycja jego dzieł pochodzi z lat 1862 – 1907, obejmuje 33 tomy. Jego utwory reprezentują typowe gatunki muzyki XVI wieku, odzwierciedlające jego związek z papiestwem oraz tendencje stylistyczne powstałe w rezultacie postanowień soboru trydenckiego. Za najbardziej znaczące osiągnięcie Palestriny uważa się kompozycje do tekstu ordinarium missae. Jego msze oparte są na cantus firmus pochodzącym z chorału lub kompozycji własnej. Kompozytor stosował technikę imitacyjną, fauxbourdon oraz nota contra notam. Jego dzieła, przeznaczone zazwyczaj na chór a cappella, utrzymane są w czystej diatonice skal kościelnych. Jedną z głównych zalet stylu Palestriny jest ogromna staranność deklamacji tekstu. Cecha ta, a także prostota rytmiczna i harmoniczna oraz poważny charakter jego kompozycji zadecydowały o uznaniu przez sobór trydencki stylu palestrinowskiego, tzw. stylu osservato (surowy), za oficjalny styl wielogłosowej muzyki kościelnej. Motety Palestriny różnią się zasadniczo od mszy tym, że zamiast sylabicznej deklamacji tekstu wprowadzają bogatą figurację głosów. Kompozytor tworzył madrygały religijne na cześć Madonny oraz nieliczne madrygały świeckie. Ze względu na swój ogromny wpływ na kształtowanie się renesansowej muzyki religijnej, Palestrina zwany jest często „Bachem Renesansu” i „księciem muzyków”.

Jakob Ludwig Felix Mendelssohn Bartholdy (ur. 3 lutego 1809 w Hamburgu, zm. 4 listopada 1847 w Lipsku) – niemiecki kompozytor okresu romantyzmu. Pierwszą symfonię Mendelssohn napisał w wieku piętnastu lat, a gdy miał siedemnaście skomponował uwerturę koncertową do Snu nocy letniej Szekspira, który jest jego najbardziej znanym utworem. Dzieło to dokończył w roku 1842, komponując pozostałe części suity: Intermezzo, Nocturne, Dance, Scherzo i Marsz weselny, który rozsławił cały utwór. W 1827 wystawiono po raz pierwszy jego operę, Die Hochzeit des Camacho. W 1830 Mendelssohn napisał uwerturę koncertową Hebrydy, utwór popularny do dzisiaj. Inspiracją do niego były podróże do Szkocji, które odbył pod koniec lat 20. XIX wieku. Podobne źródło można wskazać w przypadku III Symfonii (Symfonia Szkocka), która była pisana z przerwami od 1830 do 1842 roku. W czasie swego życia Mendelssohn często podróżował po Europie; wizyta we Włoszech zainspirowała jedno z jego najbardziej znanych dzieł, IV Symfonię, której ostateczna wersja została ukończona w 1834 r. W sumie Mendelssohn skomponował pięć symfonii, a także m.in. dwa koncerty fortepianowe – g-moll (1831) i d-moll oraz słynny koncert skrzypcowy e-moll, który dzisiaj jest uważany za żelazny repertuar młodych skrzypków. Oprócz muzyki symfonicznej Mendelssohn komponował również muzykę kameralną. Do tego nurtu twórczości należy oktet smyczkowy z 1825, kwartety smyczkowe, trio fortepianowe oraz solowa muzyka fortepianowa (Pieśni bez słów). W twórczości kompozytora nie brakuje też muzyki religijnej – części mszalnych, kantat, chorałów, a wśród nich duże formy wokalno-instrumentalne – oratoria Święty Paweł z 1836 i Eliasz 1846. Widoczny w nich jest duży wpływ twórczości Bacha. Zresztą Mendelssohnowi muzyka Bacha zawdzięcza swój wielki powrót na sceny koncertowe, ponieważ do tego czasu pozostawała ona praktycznie nieznana szerszej publiczności. Wielkim sukcesem stało się wykonanie w 1829 pod kierunkiem Mendelssohna Pasji według św. Mateusza Bacha; było to pierwsze wykonanie tego utworu od śmierci kompozytora. Osiągnięcia kompozytorskie Mendelssohna dotyczą przede wszystkim formy. Należy do nich między innymi stworzenie romantycznego typu koncertu, innego niż w stylu brillant – z 3 częściami wykonywanymi bez przerw, bez ekspozycji orkiestry i wirtuozowskiej kadencji solisty. Jego Pieśni bez słów są wzorem romantycznej liryki instrumentalnej. Mendelssohn pod koniec życia był chory, prawdopodobnie śmierć jego siostry Fanny w maju 1847 przyczyniła się również do rozwoju depresji. Felix Mendelssohn zmarł w wieku 38 lat. Pierwsze wykonanie Marsza Weselnego odbyło się na ślubie Dorothy Carew i Toma Daniela w kościele św. Piotra w Tiverton 2 czerwca 1847. Już po jego śmierci w kaplicy królewskiej St. James's Palace w Londynie podczas ślubu księżnej Wiktorii Koburg (najstarszej córki królowej Wiktorii) z księciem Fryderykiem Hohenzollernem (późniejszym cesarzem Niemiec) po raz pierwszy na ślubie pary królewskiej, 25 stycznia 1858, wykonano znany Marsz Weselny Mendelssohna. Wyboru utworu dokonała panna młoda.