Aleksander Tansman (ur. 11 czerwca 1897 w Łodzi, zm. 15 listopada 1986 w Paryżu) – polski kompozytor, pianista-wirtuoz i dyrygent żydowskiego pochodzenia. Odchodząc od wpływów...
Aleksander Tansman (ur. 11 czerwca 1897 w Łodzi, zm. 15 listopada 1986 w Paryżu) – polski kompozytor, pianista-wirtuoz i dyrygent żydowskiego pochodzenia. Odchodząc od wpływów neoromantyzmu – szczególnie afirmowanych w tradycji niemieckiej – i zwracając się ku tradycji romańskiej, Tansman stał się „pierwszym w dziejach polskiej muzyki kompozytorem, łączącym jawną orientację klasyczną z tak szerokim rozmachem i dorobkiem”. Był współtwórcą i jednym z najwcześniejszych oraz najwybitniejszych przedstawicieli neoklasycyzmu w muzyce światowej, obok Igora Strawińskiego, Dariusa Milhaud, Paula Hindemitha, Francisa Poulenca czy Alfredo Caselli. Należał też do najbardziej cenionych reprezentantów międzynarodowej grupy muzycznej École de Paris, obok Bohuslava Martinu, Tibora Harsanyi’ego, Aleksandra Czeriepnina, Marcela Mihalovici, Sergiusza Prokofiewa. Obok Karola Szymanowskiego, Tansman był „w istocie pierwszym kompozytorem, który związał polską muzykę z nowym, dwudziestowiecznym językiem kompozytorskim. Już w 1915 roku stosował technikę politonalną (Album polski na fortepian)”. Sława, jaką Tansman zdobył już w latach dwudziestych, przyczyniła się do podniesienia rangi kultury polskiej na świecie. Tradycje wieków rozwoju europejskiej muzyki, nawiązania do gatunków chopinowskich (np. mazurki, nokturny), folkloru polskiego, jak też tradycji żydowskiej, daleko-wschodniej i amerykańskiej, łączą się w muzyce Tansmana z nowoczesnością i najnowszymi osiągnięciami w dziedzinie kompozycji. Stosował m.in. tylko jego muzyce właściwy akord – poliharmoniczne współbrzmienie zwane „drapaczem chmur” – i wprowadził całkowicie indywidualny sposób kształtowania formy. Jego twórczość wyróżniała się nowatorstwem i oryginalnością języka muzycznego, zarówno na tle środowiska paryskiego i europejskiego neoklasycyzmu, jak też rodzimych, polskich dokonań. Dorobek Tansmana jest obfity i wszechstronny. Był bardzo cenionym mistrzem instrumentacji, kompozytorem muzyki symfonicznej, chóralno-orkiestrowej, scenicznej, kameralnej, fortepianowej, gitarowej – wykonania jego utworów na świecie sięgały niekiedy nawet 500 rocznie.
