KALENDARIUM LUTY

Andrzej Koszewski (ur. 26 lipca 1922 w Poznaniu, zm. 17 lutego 2015 tamże) – polski kompozytor, teoretyk muzyki, muzykolog, profesor Akademii Muzycznej w Poznaniu. W latach 1935–1939 był członkiem Poznańskiego Chóru Katedralnego pod dyrekcją Wacława Gieburowskiego. W latach 1946–1953 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu w klasie Stefana Bolesława Poradowskiego (1948 dyplom w zakresie teorii, 1953 kompozycji). W 1950 ukończył studia muzykologiczne pod kier. Adolfa Chybińskiego na uniwersytecie w Poznaniu. W latach 1953–1958 odbył aspiranturę u Tadeusza Szeligowskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. Od 1948 działał jako pedagog w szkolnictwie muzycznym. Początkowo uczył w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej (1948–1961) oraz w Liceum Muzycznym w Poznaniu (1950–1963). Od 1957 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (obecnie Akademia Muzyczna) w Poznaniu. Prowadził klasę kompozycji od 1967. W latach 1984–1987 kierownik katedry kompozycji i teorii, od 1965 docent, od 1978 profesor nadzwyczajny, od 1985 profesor zwyczajny. Główne zainteresowania naukowe to twórczość Fryderyka Chopina, kompozytorów polskich XIX wieku, muzyka współczesna oraz improwizacja fortepianowa. Był autorem podręcznika Materiały do nauki improwizacji fortepianowej (1968). Był znany również jako twórca wielu znanych utworów z literatury chóralnej, wykonywanych przez zespoły chóralne w kraju i za granicą. Został pochowany na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu.

Henri Vieuxtemps (ur. 17 lutego 1820 w Verviers, zm. 6 czerwca 1881 w Mustapha k. Algieru) – belgijski skrzypek, kompozytor. Był uczniem Charlesa Bériota w Paryżu, Simona Sechtera w Wiedniu i Antona Reichy w Paryżu. Wiele podróżował (bywał m.in. w Warszawie). W latach 1846–1851 był nadwornym skrzypkiem cara Mikołaja I w Petersburgu, 1871–1873 profesorem konserwatorium w Brukseli. Jest autorem wirtuozowskich utworów skrzypcowych. Napisał m.in. 7 koncertów, 6 etiud koncertowych, liczne duety, wariacje i fantazje m.in. na tematy z Halki. Był kawalerem Orderu Leopolda oraz luksemburskiego Orderu Korony Dębowej.

Arcangelo Corelli [wym.: Arkandżelo Korelli] (ur. 17 lutego 1653 w Fusignano, zm. 8 stycznia 1713 w Rzymie) – włoski kompozytor i skrzypek. Jeden z przedstawicieli baroku w muzyce, wirtuoz skrzypiec i kompozytor utworów na ten instrument; autor terminu concerto grosso, twórca koncertów, sonat triowych i solowych na skrzypce. Arcangelo Corelli nie miał ani żony, ani dzieci. Jednak miał brata Giacinto, który przedłużył byt rodu do naszych czasów. Widać to nawet w dziedzinie muzyki, ponieważ jego potomek Franco Corelli był śpiewakiem operowym. W stanie kawalerskim wirtuoza wielu badaczy upatruje homoseksualizm, który potwierdzany jest m.in. rzekomymi kontaktami seksualnymi z Matteo Fornarim. Jest to jednak teoria obalona, co wykazuje proces inkwizycyjny w tej sprawie. Swój kawalerski stan kompozytor usprawiedliwiał nieśmiałością w stosunku do kobiet. Twierdził też, że aby dostrzec prawdziwe piękno melodii, harmonii przyrody musi być pozbawiony towarzystwa uczuć – powinien być neutralny. Jednak dziś badacze jego osoby dochodzą do wniosków, że artysta był wybuchowy i temperamentny. Był także nadmiernie wymagający i bezwzględny. Naciskał na komentarz swoich utworów, a ich krytyka motywowała go do dalszej pracy. Dowodzić temu może burzliwa polemika z Akademią Arkadyjską na temat stosowanie przez niego kontrapunktu palmitrynowskiego w sonatach. Twórczość Corellego przypada na okres późnego baroku w muzyce. Zachowane kompozycje przeznaczone są tylko na obsadę instrumentalną. To zdecydowane ograniczenie się do muzyki instrumentalnej, ze szczególnym umiłowaniem zespołu smyczkowego, a zwłaszcza skrzypiec, wyróżnia Corellego na tle twórczości kompozytorów baroku. Jego działalność wirtuozowska, a przede wszystkim kompozytorska dała podstawy do dalszego rozwoju wiolinistyki. W historii gry skrzypcowej Corelli zajmuje szczególne miejsce. Z jednej strony kładzie kres śmiałych eksperymentów takich twórców jak Cornellio Farina czy Marco Uccellini, upraszczając i wygładzając grę skrzypcową, z drugiej zaś inicjuje nurt kantylenowy w wiolinistyce w oparciu o tradycję kontrapunktu wokalnego. Corelli rzadko wykraczał poza trzecią pozycję, sporadycznie wymagał piątej. Pisał tak, by instrument brzmiał najlepiej. Wiele jego sonat triowych prawie w całości można wykonać bez wykraczania poza pierwszą pozycję. Corelli bardzo rzadko używał struny g, a także dwudźwięków i trójdźwięków. Wymaga przede wszystkim gry legato, sciolto, rzadko staccato i to w postaci martellata. W grze samego Corellego współcześni podziwiają wspaniałą kantylenę. Podobno kompozytor używał wydłużonego smyczka ze specjalną żabką do regulowania napięcia włosia. Jako dyrygent-skrzypek żądał od prowadzonego zespołu ogromnej dyscypliny: zawsze precyzyjnego ruchu smyczka w jednym kierunku. W twórczości Corellego ogromną rolę odgrywał kontrapunkt, którego obecność wyraziła się m.in. w występowaniu części fugowanych w sonatach triowych, w sonatach solowych oraz w niektórych koncertach. Corelli wprowadzał bardzo często szybkie formy fugowane – przeważnie na 2. miejscu w cyklu kościelnym. Były one nierzadko regularnymi fugami, dość często o dwóch tematach lub stałych kontrapunktach. Kształtowanie linii melodycznej w tematach częściach fugowanych jest różne. Jednocześnie miała w nich zastosowanie technika figuracyjna – w sonatach solowych po regularnych ekspozycjach następowały epizody figuracyjne. Corelli wprowadzał w kolejnych głosach tematy lub temat i odpowiedź, przekształcał też dalsze fragmenty tematu w środkowych i końcowych partiach danego utworu. Operował kontrapunktem także w częściach powolnych, w których partie dwóch skrzypków stale dopełniają się kontrapunktycznie, prowadząc jednocześnie samodzielne linie melodyczne. Imitacjami bywają przesycone też ostatnie części cyklu, będące nierzadko szeregiem ekspozycji z fugi. Technika polifonizująca pojawia się też w cyklu kameralnym, w różnych tańcach. Corelli pozostawił także kilka przykładów zastosowania kontrapunktu, świadczących o silnym sprzężeniu harmoniki z melodyką. Specyficzny charakter polifonii Corellego wynika z jej harmonicznego traktowania w ramach systemu dur-moll. Już dla współczesnych twórczość kompozytora była wzorem traktowania harmoniki jako współczynnika formy, bowiem przebieg muzyczny tych utworów opiera się na przebiegu harmonicznym – na odchodzeniu i powracaniu do tonacji zasadniczej. Kompozycje Corellego należą do najwcześniejszych przykładów muzyki, w której jasno uchwytny jest plan harmoniczny, a poszczególne akordy i tonacje poszczególnych fragmentów mają wyraźnie określone funkcje, przy czym kontrapunktycznie prowadzone głosy uzupełniają się harmonicznie. Kompozytor stworzył zatem podwaliny myślenia harmonicznego, które opanowało cały późny barok, rządziło muzyką klasycyzmu, a nawet jeszcze romantyzmu – podwaliny harmoniki funkcyjnej. Twórczość Corellego stanowi syntezę tradycji wokalnego kontrapunktu palestrinowskiego i włoskiej szkoły skrzypcowej, wiążąc się stylistycznie z osiągnięciami kompozytorów bolońskich. Owa synteza wyraziła się w pełnym wykorzystaniu możliwości technicznych i wyrazowych skrzypiec oraz w doskonałym zachowaniu proporcji między polifonią i homofonią. Twórczość Corellego ma charakter rozwojowy. W sonatach triowych występuje współdziałanie polifonii i homofonii, przy czym w kolejnych sonatach najsilniej zaznacza się zasada kontrapunktu. Po sonatach triowych powstały sonaty solowe na skrzypce, w których kompozytor eksponuję kantylenę i wirtuozostwo. Ostatni etap stanowią koncerty, oparte na przeciwstawieniu zespołów, w których zastosowanie znalazły polifonia i homofonia z sonat triowych, swobodne konkrety solowych skrzypiec i najróżnorodniejsze sposoby współdziałania obu zespołów.