KALENDARIUM MARZEC

Zoltán Kodály (ur. 16 grudnia 1882 w Kecskemécie, zm. 6 marca 1967 w Budapeszcie) – węgierski kompozytor, etnograf i pedagog.

Jako pedagog zreformował system nauczania muzyki w szkolnictwie węgierskim. Jest uznawany za twórcą tzw. metody Kodálya. Jest to metoda kształcenia muzycznego poprzez uczenie dzieci śpiewania prostych i znanych piosenek ludowych. W trakcie śpiewu dzieci uczą się wykonywać ręką gesty, które pomagają im zachować intonację i zapamiętać melodię. Nazywa się to „śpiewaniem razem z ręką”. Metoda Kodaly’a jest znana na całym świecie, a nawet powstały jej narodowe adaptacje często różniące się pomiędzy sobą. W 2016 roku metoda została wpisana przez UNESCO do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości.

John Philip Sousa (ur. 6 listopada 1854 w Waszyngtonie, zm. 6 marca 1932 w Reading) – amerykański kapelmistrz i kompozytor marszów wojskowych i operetek. Dyrygował orkiestrą Korpusu Piechoty Morskiej USA. Jest najsłynniejszym kompozytorem marszów amerykańskich (skomponował ich ponad 130) i jednym z najsłynniejszych twórców marszów na świecie.

Karol Kazimierz Kurpiński (ochrzczony 6 marca 1785 we Włoszakowicach, zm. 18 września 1857 w Warszawie) – polski kompozytor, przedstawiciel późnego klasycyzmu, dyrygent i pedagog, członek przybrany Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku. Autor melodii Warszawianki. Karol Kurpiński jest kompozytorem przełomu klasycyzmu i romantyzmu. Łączył klasyczne środki formalne i wyrazowe z elementami polskiego folkloru muzycznego. W centrum jego działalności kompozytorskiej znajdują się opery. Z 27 wystawionych przez niego dzieł scenicznych, zachowało się tylko 18. Tematyka jego oper to często błahe historie miłosne, w tłumaczeniu z francuskiego. Z późniejszym okresie dominuje natomiast tematyka historyczna, ludowa i fantastyczna. Kurpiński dbał w najwyższym stopniu o poziom literacki librett, preferując rymy jednozgłoskowe. Wpływ Haydna i Mozarta jest w muzyce Kurpińskiego bardzo wyraźny. To od nich polski kompozytor przejmował wzory formalne, instrumentację, brzmienie. Z drugiej jednak strony Kurpiński swoją muzykę przepajał elementami sztuki ludowej: rytmami mazurkowymi, polonezowymi, polskim językiem, gwarą, ludowymi melodiami. Poprzez takie arcydzieła jak opera Krakowiacy i Górale, Kurpiński uważany jest za kompozytora tworzącego z nurcie muzyki narodowej. Kompozytor miał wielki talent do komponowania prostych, pięknych, nawiązujących do pieśni ludowych, wpadających w ucho melodii. Z powodzeniem więc pisał popularne pieśni o tematyce historycznej, sentymentalnej czy religijnej. Szczególnie znane są zaś jego pieśni z okresu powstania listopadowego o tematyce patriotycznej (Marsz obozowy, Mazur Chłopickiego, Warszawianka i inne). Również nawiązania do motywów ludowych wyraźne są w twórczości religijnej Kurpińskiego, a także w twórczości instrumentalnej, gdzie dominują polonezy. Należy pamiętać, że kompozytor posiadał warsztat klasycystyczny, melodie jego pieśni mają budowę okresową (8+8), polonezy typową dla XVIII wieku budowę ABA. Często wytyka się orkiestrowym polonezom Kurpińskiego pewną schematyczność, nadużywanie wytartych formuł, ale tłumaczyć to można użytkowemu, tanecznemu przeznaczeniu tych utworów. Najcenniejszym zachowanym dziełem w repertuarze koncertowym Kurpińskiego jest Koncert klarnetowy, z którego zachowała się jedynie pierwsza część. Z symfonicznej twórczości kompozytora wyróżnia się programowa symfonia poświęcona Napoleonowi Bitwa pod Możajskiem. Symfonia ta, podobnie jak jego Kwartet smyczkowy czy Nokturn na róg, fagot i wiolonczelę nie posiada standardowej klasycznej formy, żadna z części tych utworów nie posiada allegra sonatowego. Tutaj widzimy pewne tendencje romantyczne kompozytora. Twórczość fortepianowa Kurpińskiego, która mimo że nie była dla kompozytora nigdy najważniejsza, dorównuje swoją wartością artystyczną dziełom Józefa Elsnera, Franciszka Lessla czy Marii Szymanowskiej. Obejmuje ona wariacje, fantazje oraz różne formy tanecznej muzyki salonowej. Na szczególną uwagę zasługuje niezwykle ekspresyjna w wyrazie Fantazja c-moll zaopatrzona podtytułem Chwila snu okropnego, w której konstrukcja formy opiera się na ewolucyjnym przekształceniu synkopowanej melodyki pierwszego taktu.