KALENDARIUM MARZEC

Johann Baptist Joseph Maximilian Reger (ur. 19 marca 1873 w Brand, zm. 11 maja 1916 w Lipsku) – niemiecki kompozytor, dyrygent, pianista i organista. Pochodził z bawarskiej rodziny katolickiej. Jego rodzice, Joseph i Katharina, byli nauczycielami. Pierwsze lekcje muzyki pobierał u ojca - gra na skrzypcach, wiolonczeli, organach, i u matki - gra na fortepianie. W 1884 roku przeszedł pod opiekę Adalberta Lindnera, organisty, który polecił go Hugo Riemannowi. Reger został uczniem Riemanna, by później stać jego asystentem, następcą i wykładowcą w klasie fortepianu, organów i teorii muzyki w Konserwatorium Muzycznym w Wiesbaden. W tym czasie pisze pierwsze utwory, podpisuje kontrakt z londyńskim wydawcą muzycznym Augenerem, daje koncerty i odbywają się wykonania jego dzieł w Berlinie. Zostaje dostrzeżony i doceniony przez Richarda Straussa i Ferruccio Busoniego. Od 1896 roku pełnił służbę wojskową i przeszedł kryzys twórczy oraz zdrowotny, w wyniku którego został zwolniony ze służby w wojsku. Po powrocie do domu rodziców przystąpił do intensywnej pracy twórczej. W 1902 roku poślubił Elsę von Bagenski, by w następnych latach dać szereg koncertów, m.in. w Berlinie, Lipsku, Wiedniu, Amsterdamie, Antwerpii, Bazylei, Pradze, i objąć katedrę w Akademii Muzycznej w Monachium oraz Lipsku. Reger zdobywa szerokie uznanie, nie brak jednak głosów krytycznych, szczególnie w odniesieniu do utworów, w których stosował nowoczesne eksperymenty w zakresie harmoniki. W latach 1908 i 1912 otrzymał doktoraty honoris causa uniwersytetów w Jenie i Berlinie. W 1911 roku Reger objął prestiżową posadę dyrygenta, a następnie (1913) dyrektora muzycznego na dworze księcia Jerzego II w Meiningen, wcześniej zajmowaną m.in. przez Hansa von Bülowa i Richarda Straussa. W Dortmundzie odbywa się pierwszy festiwal jego imienia, natomiast w Bad Pyrmont powstaje festiwal Bacha - Regera pod kierownictwem artystycznym Fritza Buscha. Theodor von Gosen tworzy popiersie Regera. Reger dyryguje nawet na dworze ostatniego cesarza Niemiec Wilhelma II. W 1915 roku przeprowadził się na stałe do Jeny. Umiera przedwcześnie w następnym roku na atak serca. Paul Hindemith uważał, że "Reger był ostatnim gigantem w muzyce", Arnold Schönberg uważał go za geniusza, natomiast sam Reger zwykł był mawiać, że to "Bach jest końcem i początkiem wszelkiej muzyki". Przeszedł do historii jako wybitny polifonista doby późnego romantyzmu, prekursor wczesnego modernizmu oraz mistrz formy wariacyjnej i lirycznej miniatury instrumentalnej. W dorobku Regera czołową pozycję zajmują dzieła organowe, a także kameralne i symfoniczne. Reger pisał utwory o przepełnionej fakturze, wzorując się na twórczości organowej J.S. Bacha. Uważany był nawet za największego po Bachu kompozytora muzyki organowej. Używał instrumentów na wzór rejestrów organowych, czyli według stopnia ich siły, co znajduje odwzorowanie w jego muzyce orkiestrowej. Pisał sonaty, fugi, fantazje, suity, preludia, wariacje, toccaty, kanony, passacaglie, przygrywki chorałowe.

fot. Wikimedia, domena publiczna