KALENDARIUM MARZEC

Achille-Claude Debussy (ur. 22 sierpnia 1862 w Saint-Germain-en-Laye, zm. 25 marca 1918 w Paryżu) – francuski kompozytor, przedstawiciel impresjonizmu muzycznego. Muzyka Debussy’ego charakteryzuje się gęstą fakturą, żywą kolorystyką, wyraźnym wpływem orientalnych kultur muzycznych oraz zastosowaniem niekonwencjonalnych skal muzycznych i systemów centrów tonalnych. Debussy rozpoczął naukę w Konserwatorium Paryskim w klasie fortepianu w wieku 11 lat. W tym czasie zainteresowała się nim Nadieżda von Meck, mecenas sztuki, co umożliwiło młodemu Debussy’emu nie tylko wstęp do muzycznych salonów, lecz także zapoznało go z modnymi w tym czasie trendami w muzyce rosyjskiej, głównie Musorgskiego i Borodina. Wsparcie finansowe pozwoliło mu także odbyć szereg podróży, między innymi do Bayreuth, która pozostawiła u niego niechęć do Wagnera i jego muzyki. W 1880 Debussy rozpoczął naukę kompozycji i już w 1884 zdobył prestiżową nagrodę Prix de Rome, która pozwoliła mu przedłużyć studia muzyczne o kolejne dwa lata spędzone w Rzymie. W 1899 roku Debussy ożenił się z Rosalie (Lilly) Texier. Po 1890 roku zajmował się pisaniem felietonów głównie do "Revue Blanche" i "Gil Blas". Wtedy to stworzył postać Monsieur Croche'a - swojego alter ego, wzorowaną na Monsieur Teste P. Valéry'ego. Publicystykę uprawiał także w późniejszych latach, pisząc recenzje z koncertów i oper m.in. na łamach "La Revue SIM". W 1903 roku Debussy otrzymał Legię Honorową[1]. W 1904 roku związał się z Emmą Bardac, dla której opuścił swoją żonę Lilly Texier. W 1905 roku przyszła na świat córeczka Debussy'ego i Emmy - Emma-Claude (Chou-Chou). Już w czasie swych studiów Debussy rozpoczął pełną sukcesów karierę kompozytorską. Okazał się jednakowo sprawny w formach orkiestralnych – Prélude à l'après-midi d'un faune (Popołudnie fauna) i La Mer (Morze), miniaturach fortepianowych – preludia i etiudy, formach wokalnych wykorzystujących francuską poezję swej epoki, oraz w formach na małe zespoły instrumentalne – Sonata na flet, altówkę i harfę. Debussy był także eksperymentatorem wprowadzającym nowości formalne lub przywołującym dawno niestosowane techniki. Używał na przykład archaicznych skal antycznych i kościelnych, pentatoniki oraz nowatorskiej skali całotonowej. Po wybuchu I wojny światowej kompozytor zamieszkał wraz z rodziną w Angers. Postępująca od 1909 roku choroba nowotworowa osłabiła jego siły, nie przerywał jednak do końca swojej pracy twórczej. Na kilka dni przed śmiercią został przyjęty do Academie des Beaux Arts. Zmarł w ciężkim okresie działań wojennych, pochowany 29 marca 1918 roku na cmentarzu Pere Lachaise; rok później prochy zostały przeniesione na Cmentarz Passy.

Béla Bartók (ur. 25 marca 1881 w Nagyszentmiklós, zm. 26 września 1945 w Nowym Jorku) – węgierski kompozytor i pianista, uważany za jednego z największych kompozytorów XX wieku. Jako badacz muzyki ludowej i autor analiz z tego zakresu jeden z prekursorów etnografii muzycznej. éla Bartók urodził się 25 marca 1881 w inteligenckiej rodzinie: jego ojciec Béla był autorem artykułów ekonomicznych i dyrektorem szkoły handlowej, a matka, Paulá Voit, nauczycielką. U niej pobierał pierwsze lekcje muzyki. Komponować zaczął, mając 9 lat. Po raz pierwszy publicznie wystąpił w 1892 w Nagyszöllös, dokąd przeniósł się z matką po śmierci ojca. Wykonał wtedy m.in. swój Bieg Dunaju. Dwa lata później rozpoczął regularną naukę muzyki w Bratysławie u Laszlo Erkela (syna Ferenca Erkela). W 1899 został przyjęty do Akademii Muzycznej w Budapeszcie. Na lekcje fortepianu uczęszczał tam do Istvána Thomána, kompozycji do J. Koesslera, a orkiestracji do Ferenca Szabó. Już w tym czasie był autorem wielu znacznych utworów, pisanych pod wpływem J. Brahmsa. Odnosząc się do nich krytycznie, porzucił komponowanie i poświęcił się pianistyce. Do komponowania wrócił w 1902, usłyszawszy poemat symfoniczny Straussa pt. Tako rzecze Zaratustra. Odtąd jego twórczość charakteryzowała się najbardziej zaawansowanymi środkami dźwiękowymi neoromantyzmu i nawiązywała do utworów F. Liszta i R. Straussa, by stopniowo nabierać oryginalnych cech. Patriotyzm Bartóka i jego ambicja stworzenia nowoczesnego stylu narodowego w muzyce węgierskiej skłoniły go za razem do jawnej stylizacji rytmów i motywów popularnych melodii narodowych. Ogromny sukces i sławę na Węgrzech i za granicą przyniósł mu poemat symfoniczny Kossuth. W tym czasie umacniała się pozycja Bartóka jako pianisty nie tylko w kraju. W 1907 został profesorem klasy fortepianu w AM w Budapeszcie. W 1909 Bartók ożenił się bez rozgłosu ze swoją studentką Mártą Ziegler (córką inspektora policji), której w 1911 zadedykował swoją jedyną operę Zamek Sinobrodego; syn Béla junior urodził się w 1910. W 1923 po rozwodzie ożenił się ponownie ze studentką w klasie fortepianu, Dittą (Edytą) Pásztory (1903–1982); drugi syn Péter urodził się w 1924. Na lekcje muzyki Pétera skomponował sześcioczęściowy zbiór utworów na fortepian o wzrastającym stopniu trudności, który do dziś wykorzystywany jest do nauki gry pod nazwą Mikrokosmos. Bartók był człowiekiem o liberalnych przekonaniach. Z obawą śledził wprowadzenie narodowego socjalizmu w Niemczech i Austrii. Już w 1937 zabronił wykonywania swoich utworów w rozgłośniach radiowych niemieckich i włoskich. Z jego przekonaniami nie było mu lekko w kraju współpracującym z Niemcami. Wreszcie, po wcześniejszym wysłaniu swoich manuskryptów, w 1940 wyjechał z żoną do Nowego Jorku, dwa lata później dołączył do nich Péter. W USA nie było dużego zainteresowania jego muzyką. Miał kilka wykładów na Columbia University, a utrzymywał się głównie z nauki gry na fortepianie. Jednym z ostatnich jego dzieł był Koncert na orkiestrę napisany dla Siergieja Kusewickiego, dyrektora Bostońskiej Orkiestry Symfonicznej. Prawykonanie koncertu (Boston, 1 grudnia 1944) było olbrzymim sukcesem. Bartók był jednak już poważnie chory na białaczkę. Przed śmiercią ukończył jeszcze III Koncert fortepianowy, będący prezentem urodzinowym dla żony i rozpoczął Koncert altówkowy.

Kaja Danczowska (ur. 25 marca 1949 w Krakowie) – polska skrzypaczka i pedagożka. Naukę gry na skrzypcach rozpoczęła w wieku 8 lat u Eugenii Umińskiej, u której później studiowała w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. Krakowską uczelnię ukończyła z wyróżnieniem w 1972. W tymże roku ukończyła również dwuletni kurs mistrzowski w konserwatorium w Moskwie u Dawida Ojstracha. Dwa lata później uczestniczyła w zorganizowanym przez rząd Kanady dwuletnim kursie mistrzowskim prowadzonym przez Ruggiero Ricciego. Jest laureatką krajowych i międzynarodowych konkursów skrzypcowych. W 1959 zajęła 1. miejsce na Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym we Wrocławiu. W 1967 zdobyła 3. nagrodę na V Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. W 1969 zdobyła 2. nagrodę na Konkursie Skrzypcowym im. A. Curci w Neapolu. W 1970 zdobyła 2. nagrodę na Konkursie Wykonań Muzycznych w Genewie. W 1975 zdobyła 3. nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Radiowym w Monachium. Rok później zdobyła srebrny medal na Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Królowej Elżbiety Belgijskiej w Brukseli. W czasie kariery muzycznej Kaja Danczowska współpracowała między innymi z Krystianem Zimermanem, Janem Krenzem, Jerzym Maksymiukiem, Jerzym Katlewiczem, Krzysztofem Pendereckim, Stanisławem Skrowaczewskim, Antonim Witem, Heinzem Holligerem, Gidonem Kremerem, Mischą Maiskym. Jest wszechstronną artystką. Gra niemal wszystkie utwory jakie kiedykolwiek zostały napisane na skrzypce. Krytycy muzyczni podkreślają precyzję techniczną, czystość dźwięku, jak i emocjonalne zaangażowanie. W dorobku artystycznym posiada nagrania płytowe wydawane przez renomowane wytwórnie. Nagrała m.in. Koncert Skrzypcowy A-Dur Mieczysława Karłowicza z Orkiestrą Polskiego Radia i Telewizji w Krakowie pod batutą Antoniego Wita (Le Chant du Monde, 1992), Koncert Podwójny na Skrzypce i Wiolonczelę „LILA” Konstantego Regameya z Andrzejem Bauerem i Sinfonią Varsovią pod dyrekcją Wojciecha Michniewskiego (Swiss Broadcasting Corporation, 1994), I i II Koncert Skrzypcowy Karola Szymanowskiego z Orkiestrą Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Kazimierza Korda (PolyGram, 1997). Posiada również w dorobku ponad 300 archiwalnych nagrań radiowych, przede wszystkim dla Polskiego Radia i rozgłośni RIAS. Od 1972 Kaja Danczowska prowadzi działalność pedagogiczną w Akademii Muzycznej w Krakowie. W 1997 otrzymała tytuł profesora zwyczajnego. W 1986 była jurorem Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. Była też jurorem konkursów skrzypcowych poza granicami Polski, w Tokio (1986), Monachium (1992, 1998), Nowym Jorku (1999), Odense (2000).

Arturo Toscanini (ur. 25 marca 1867 w Parmie, zm. 16 stycznia 1957 w Nowym Jorku) – włoski dyrygent i wiolonczelista. Studiował w konserwatoriach Parmy i Mediolanu grę na wiolonczeli. Karierę rozpoczynał w Brazylii jako wiolonczelista w zespole wędrownej opery. Zadebiutował jako dyrygent 26 czerwca 1886 roku w Rio de Janeiro, gdy zespół odmówił występu pod kierownictwem dotychczasowego dyrygenta; młody Toscanini poprowadził wtedy z pamięci Aidę, co spotkało się dużym uznaniem publiczności. Po powrocie, za namową przyjaciela, podjął próbę kontynuowania kariery dyrygenta i przez najbliższe lata prowadził dorywczo (nie otrzymując nigdy stałej posady) przedstawienia operowe w różnych włoskich teatrach, szybko zyskując sobie reputację wybitnego, ale i kontrowersyjnego dyrygenta - z początku wizja Toscaniniego dotycząca zmian we włoskim świecie muzycznym, systemie w jakim działały teatry i orkiestry oraz relacji publiczność-wykonawcy spotkała się z oporem i niezrozumieniem. 26 grudnia 1898 wystąpił po raz pierwszy na deskach La Scali, gdzie pracował przez kilka lat. Kierownictwo muzyczne La Scali Toscanini obejmował w latach 1898-1907 i 1920-1929. Największymi jego osiągnięciami były przedstawienia Falstaffa Verdiego i Turandot Pucciniego (przerwany w miejscu, w którym urywa się rękopis). Był propagatorem muzyki ówcześnie współczesnej, wiele słynnych później dzieł było wykonanych we Włoszech pod jego dyrekcją po raz pierwszy, m.in. Morze Debussy'ego czy Pietruszka Strawińskiego. Następnie przeniósł się do Metropolitan Opera w Nowym Jorku, a potem krążył między Mediolanem a Nowym Jorkiem oraz występował w wielu innych miejscach. W 1936 założył Orkiestrę Symfoniczną Radia Nowojorskiego i uczynił z niej jeden z najznakomitszych zespołów orkiestrowych świata. W 1928 na koncercie w Bolonii Toscanini odmówił dyrygowania faszystowskim hymnem i wkrótce po tym opuścił Włochy. Zrezygnował z występów w ojczyźnie, a następnie zaprzestał występów w Bayreuth i Salzburgu. W latach 1928–1936 był dyrektorem muzycznym Filharmonii Nowojorskiej. W czasie II wojny światowej przebywał w USA dając wiele koncertów dla żołnierzy. Do Mediolanu przyjechał na kilka miesięcy dopiero w 1946, by za pomocą swych występów zebrać fundusze na odbudowę uszkodzonej podczas wojny La Scali. W późniejszym okresie życia wszelkie koncerty prowadził z pamięci ze względu na bardzo słaby wzrok. W 1954, gdy miał 87 lat, po incydencie, gdy zawiodła go pamięć podczas koncertu, wycofał się z czynnego życia koncertowego. Ostatnie lata życia spędził w Nowym Jorku. Sława Toscaniniego była wyjątkowa. Był on pierwszym nie-niemieckim dyrygentem zaproszonym do Bayreuth na festiwale wagnerowskich oper (1930 i 1931). On też podniósł bardzo znaczenie festiwali muzycznych w Salzburgu i w Lucernie (stworzył tam świetne kreacje takich oper, jak Fidelio Beethovena, Falstaff Verdiego, Czarodziejski flet Mozarta, Tannhäuser Wagnera i in.). Prócz oper i klasycznej muzyki symfonicznej, które w jego repertuarze zajmowały najwięcej miejsca Toscanini szczególną czcią otaczał Brahmsa. Wykonywał też utwory nowsze, do wczesnych utworów Strawińskiego włącznie; pomijał natomiast w swym repertuarze muzykę Bacha i Händla. Sztukę odtwórczą Toscaniniego cechował przede wszystkim nadzwyczajny pietyzm dla intencji kompozytora. Unikał on wszelkich osobistych koncepcji interpretacyjnych. Wykonania jego odznaczały się natomiast do najwyższych granic posuniętą precyzją. Dotyczyło to zarówno wyjątkowego poczucia rytmu i jego wartości wyrazowej, umiejętności zespolenia orkiestry – do najdrobniejszych szczegółów – w zupełnie jednolity organizm dźwiękowy, jak i najsubtelniejszego cyzelowania brzmienia. Toscanini miał dar odnajdywania najbardziej istotnych i właściwych proporcji w regulowaniu brzmienia różnych instrumentów, planów dźwiękowych, czy nawet poszczególnych dźwięków składających się na akord. Konsekwencja narastania czy stopniowego opadania siły brzmienia miała u niego cechy elektronowej niemal precyzji. Potrafił też osiągnąć rzadko spotykaną śpiewność brzmienia nawet w najgłośniejszych partiach. Miał rzadki zmysł dobierania najbardziej właściwego tempa i posiadał wysokie poczucie architektonicznej logiki utworu. Opera była np. dla niego jednolitym organizmem, który rozwijał z niesłychaną konsekwencją od początku do końca dzieła; dlatego, mimo zatargów ze sławnymi primadonnami i gwiazdorami, zniósł zwyczaj bisowania popularnych arii w trakcie opery. Dla ogólnego klimatu wykonań Toscaniniego charakterystyczne jest to, że natężenie emocjonalne nigdy nie wymykało się z precyzyjnej i rygorystycznej kontroli intelektu tego artysty. We wcześniejszym okresie swej kariery artysta odmawiał nagrywania płyt. Później z niechęcią dawał się nakłonić do tego, lecz mimo to pozostał pokaźny zbiór jego nagrań.

Autorstwa Aime Dupont Studio, which was a well-known New York photographic studio, see here. Accordingly the United States is this photograph's place of origin. - From Krebbiel, Henry Edward: Chapters of Opera: being historical and critical observations and records concerning the lyric drama in New York from its earliest days Henry Holt and Co., New York 1911, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3611417