KALENDARIUM KWIECIEŃ

Mstisław Leopoldowicz Rostropowicz (ur. 27 marca 1927 w Baku, Azerbejdżan, zm. 27 kwietnia 2007 w Moskwie) – rosyjski wiolonczelista, dyrygent, pedagog i obrońca praw człowieka. Urodził się w rodzinie o korzeniach: polskich, rosyjskich, litewskich i niemieckich. Był synem wiolonczelisty, Leopolda Rostropowicza, prawnukiem polskiego ziemianina Hannibala Rostropowicza ze Skotnik. Rodzina Rostropowiczów, z której pochodził pieczętowała się herbem Bogoria. Jako czterolatek rozpoczął naukę gry na fortepianie, grać na wiolonczeli zaczął w wieku 10 lat. W 1943 r. rozpoczął naukę w Konserwatorium Moskiewskim. W 1960 został profesorem tego właśnie konserwatorium. Od pierwszych lat powojennych angażował się w działania na rzecz wolności sztuki, wolności słowa i demokratycznych wartości, za co spotykały go prześladowania ze strony komunistycznej władzy. Już w 1948 Rostropowicz porzucił konserwatorium w proteście przeciwko szykanowaniu swojego nauczyciela Dymitra Szostakowicza. W 1970 po raz pierwszy udzielił wsparcia Aleksandrowi Sołżenicynowi, za co najpierw pozbawiono go paszportu i zmuszono do koncertowania wraz z żoną na Syberii. W 1974 opuścił razem z rodziną ZSRR. W latach 1977–1994 był dyrektorem artystycznym National Symphony Orchestra w Waszyngtonie w USA, za co w 1978 roku pozbawiono go wraz z żoną Galiną Wiszniewską radzieckiego obywatelstwa oraz zakazano mu koncertów w kraju. Obywatelstwo radzieckie przywrócono artyście dopiero w 1990. W późniejszych latach Rostropowicz odwiedzał wielokrotnie Rosję, w Berlinie zagrał improwizowany koncert już w dobę po upadku Muru Berlińskiego i opowiedział się po stronie demokracji podczas puczu moskiewskiego w 1991. Mstisław Rostropowicz uchodził za jednego z najwybitniejszych współczesnych wirtuozów wiolonczeli. W swym obszernym repertuarze uwzględniał także muzykę XX w. Jako dyrygent prowadził orkiestry operowe i symfoniczne. Współpracował z najwybitniejszymi kompozytorami XX wieku. Wielu z nich napisało utwory specjalnie dla niego; wśród nich: Witold Lutosławski (Koncert wiolonczelowy), Dymitr Szostakowicz (dwa Koncerty wiolonczelowe), Siergiej Prokofjew (Koncert wiolonczelowy, Sonata na wiolonczelę i Symfonia-Koncert), Benjamin Britten (Symfonia na wiolonczelę i orkiestrę, Sonata wiolonczelowa i trzy Suity). W 1981 został laureatem prestiżowej duńskiej Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning. W 1984 otrzymał Nagrodę Grammy. W ostatnich latach życia Rostropowicz mieszkał w Paryżu. Stan jego zdrowia uległ znacznemu pogorszeniu na początku 2007 – pod koniec stycznia trafił do jednego z paryskich szpitali z rozpoznaniem raka jelita grubego i zaledwie kilka dni później, 6 lutego przewieziono go do Moskwy. Słynnego artystę odwiedził w szpitalu prezydent Rosji Władimir Putin. Zmarł 27 kwietnia 2007, dokładnie miesiąc po swoich 80. urodzinach. Pogrzeb nastąpił dwa dni później – 29 kwietnia 2007. Po nabożeństwie żałobnym w Soborze Chrystusa Zbawiciela. Spoczywa na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

Olivier Eugène Charles Prosper Messiaen (ur. 10 grudnia 1908 w Awinionie, zm. 27 kwietnia 1992 w Clichy) – francuski kompozytor, organista i pedagog; z zamiłowania ornitolog. W wieku 11 lat wstąpił do konserwatorium paryskiego, gdzie studiował grę na organach i kompozycję, a wśród jego nauczycieli znaleźli się: Paul Dukas, Maurice Emmanuel, Charles-Marie Widor i Marcel Dupré. W 1931 został głównym organistą kościoła Św. Trójcy w Paryżu i pozostał na tym stanowisku przez 61 lat. Do najsłynniejszych jego studentów należeli Pierre Boulez, Yvonne Loriod (została drugą żoną kompozytora), Karlheinz Stockhausen, Iannis Xenakis, Gerard Grisey, George Benjamin i Betsy Jolas. Do największych kompozytorskich dokonań Messiaena należał, zaliczany także do najwspanialszych dzieł muzycznych XX wieku Quatuor pour la fin du temps (Kwartet na koniec czasu) skomponowany przez niego w czasie uwięzienia w niemieckim obozie jenieckim Stalag VIII A w Görlitz w 1940. Prawykonanie kwartetu na fortepian, klarnet, skrzypce i wiolonczelę miało miejsce w tym samym obozie. Instrumentalistami byli sam Messiaen i trzej jego obozowi towarzysze. Charakterystycznymi dla twórczości Messiaena były utwory organowe.

Aleksandr Nikołajewicz Skriabin (ros. Алекса́ндр Никола́евич Скря́бин; ur. 25 grudnia 1871?/ 6 stycznia 1872 w Moskwie, zm. 14 kwietnia?/ 27 kwietnia 1915 tamże) – rosyjski kompozytor i pianista. Skriabin uważał się za mesjasza sztuki-religii, a swoją twórczość za przygotowanie do misterium L’Acte préalable (fr. akt przedwstępny), łączącego muzykę, taniec, grę kolorowych świateł, zapachów. Przygotowaniem do tego misterium była jego V Symfonia, zatytułowana Prometeusz: Poemat ognia (1909–1910). Wykonywać miała ją orkiestra z fortepianem, chór i fortepian świetlny. Skriabin chciał, by muzyce towarzyszyły kolorowe światła na ekranie, uruchamiane przez fortepian świetlny, którego klawisze służyły do wydobywania kolorów. Oddziaływanie osoby Skriabina i jego wyjątkowo ekstatycznej muzyki było tak silne, że w 1909 roku w Moskwie powstało Kółko Skriabinistów, którego celem było popularyzowanie jego twórczości i idei.