KALENDARIUM PAŹDZIERNIK

Anda Kitschman, właściwie Anne Weiner Kitschmann (ur. 9 grudnia 1895 w Wiedniu, zm. 10 października 1967 w Krakowie) – polska dyrygentka, kompozytorka, śpiewaczka, aktorka, kierownik teatru muzycznego. Córka reżysera teatralnego Adolfa Kitschmanna i Elżbiety z Jakubowskich. Pierwsza Polka – dyrygentka. Jako pierwsza Polka studiowała dyrygenturę i w 1911 ukończyła ze złotym medalem Szkołę Kapelmistrzowską przy Akademii w Wiedniu. W 1912 po ukończeniu studiów powróciła do Lwowa, gdzie zadebiutowała jako kompozytorka operetką Paź złotowłosy; w tym samym roku w Teatrze Nowości w Warszawie wystawiono jej miniaturę baletową Mazurka. Jako dyrygentka debiutowała w tym teatrze 8 sierpnia 1913, prowadząc premierę pantomimy Sumurun, w której udział brała Pola Negri; dla niej skomponowała wkrótce pantomimę baletową Afrodyta. W Teatrze Nowości w Warszawie dyrygowała do 1918 r., przygotowując m.in. operetki Targ na dziewczęta, Figlarne kobietki, Florabella. Występowała też jako pianistka; 28 listopada 1915 odbył się jej recital chopinowski. Od 1916 występowała jako piosenkarka i aktorka w warszawskich kabaretach: Miraż, Czarny Kot, Argus. W oryginalny sposób, z dużym temperamentem śpiewała w kabaretach własne piosenki, akompaniując sobie przy fortepianie. Po I wojnie związała się głównie ze Lwowem. Od 1918 do 1921 występowała w kabarecie „Czwórka”, w którym była pieśniarką, autorką tekstów, kompozytorką i pianistką. Od 1920 roku kierowała też teatrem żołnierskim. W 1922 zaczęła dyrygować w Teatrze Miejskim, z którym wyjeżdżała na występy gościnne np. do Krakowa (1924) i Stanisławowa (1926). W sezonie 1925/26 była kierowniczką muzyczną kabaretu „Semafor”. Od końca lat 20. mieszkała w Katowicach, gdzie prowadziła zespoły wokalne. Po powrocie do Warszawy w 1933 współpracowała z kabaretami, była korepetytorką solistów w Teatrze Wielkim, opracowywała muzycznie operetki, pisała. W marcu 1941 roku aresztowana przez niemieckie władze okupacyjne w związku ze sprawą zabójstwa Igo Syma. Po wojnie zamieszkała w Krakowie, gdzie w listopadzie 1946 roku współorganizowała pierwszy „Kabaret Siedem Kotów”. „To piekielnie zdolna baba, ta Kitschmannka przy fortepianie”, napisał o niej w 1946 roku Konstanty Ildefons Gałczyński. Była także kierowniczką muzyczną w teatrach krakowskich, komponowała muzykę do wielu spektakli, m.in.: O krasnoludkach i sierotce Marysi (1945), Z biegiem Wisły, Pinokio (1946), Biedulka (1947), Królowa śniegu (1948), Awantury w Chioggi (1953, widowisko plenerowe w Barbakanie), Romantyczni (1955). Później już tylko sporadycznie komponowała i opracowywała muzykę do przedstawień w teatrze krakowskim, np. dla Teatru Rozmaitości do Kalifa bociana (1958) i Jadzi wdowy (1959). Przed wojną była autorką znanych piosenek, m.in. Pojadę na spacer w Aleje, Anda, Kniaginiuszka, Tata da raka. Po wojnie napisała (z J. Albrechtem) wodewil Igraszki balonikowe, rozpoczęła operetkę Burza nad Helikonem. Tłumaczyła teksty sztuk, oper i operetek. Swoje wspomnienia, m.in. o kabarecie „Czwórka”, pt. Garść wspomnień lwowskich zamieściła w tomie Dymek z papierosa, Warszawa 1959. Pochowana na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Giuseppe Fortunino Francesco Verdi (ur. 10 października 1813 w Le Roncole koło Busseto, zm. 27 stycznia 1901 w Mediolanie) – włoski kompozytor romantyczny. Jeden z najwybitniejszych kompozytorów operowych w historii. Giuseppe Verdi urodził się w wiosce Le Roncole w okolicach Busseto w ówczesnym Księstwie Parmy i Piacenzy. Gdy Verdi był dzieckiem, rodzina przeprowadziła się do Busseto – to tam Verdi zaczął pobierać pierwsze, nieregularne lekcje muzyki od miejscowego organisty. Przyjacielem rodziny był miejscowy kupiec i miłośnik muzyki, Antonio Barezzi, który objął Verdiego mecenatem. W wieku 18 lat Verdi próbował dostać się na studia do konserwatorium w Mediolanie, jednak jego kandydatura została odrzucona z powodu niewłaściwej pozycji dłoni podczas grania oraz wieku. Dzięki wsparciu finansowemu Barezziego, Verdi nawiązał kontakty z muzykami La Scali: był obecny na występach oraz pobierał prywatne lekcje od klawesynisty, Vincenzo Lavigna. W 1836 wrócił do Busseto, gdzie podjął pracę nauczyciela muzyki, tego samego roku ożenił się z córką swojego mentora, Margheritą Barezzi. Z tego związku urodziło się dwoje dzieci: Virginia (1837–1838) i Icilio (1838–1839). Z przyczyn finansowych Verdi zdecydował się ponownie przenieść się do Mediolanu. Po śmierci żony, w 1840 Verdi ukończył swoją drugą operę, Un giorno di regno, wystawioną w tym samym roku w La Scali. W 1842 impresario La Scali, Bartolomeo Merelli przedstawił Verdiemu libretto Nabucco, do którego w krótkim czasie Verdi skomponował muzykę. Opera odniosła sukces przynosząc Verdiemu popularność, zaś chór z trzeciego aktu, Va, pensiero stał się nieoficjalnym hymnem Włoch. W tym samym roku Verdi poznał Giuseppinę Strepponi, z którą ożenił się w 1859. W 1843 odbyła się premiera kolejnej opery Verdiego, I Lombardi alla Prima Crociata, która jednak została ocenzurowana ze względu na możliwą interpretację patriotyczną. Kolejne dzieła kompozytora, tworzone w latach 1843–1849 również były dobrze przyjmowane przez publikę. Szczególną popularnością cieszył się Ernani (1844), I due foscari (1844), Macbet (1847), I Masnadieri (1847) oraz Luisa Miller (1849). W 1845 Verdi przeniósł się do Paryża. Dla tamtejszej Opery skomponował Jerusalem, będącą francuską adaptacją I Lombardi. W 1851 kompozytor przeniósł się do miejscowości Villanova sull’Arda, gdzie skomponował kolejne utwory: Rigoletto (1851), Il Trovatore (1853) oraz La Traviata (1853). W 1861 Verdi zaangażował się w życie polityczne: został wybrany do parlamentu, zaś w 1874 został senatorem. W tym okresie skomponował trzy następne opery, do dziś cieszące się uznaniem: Moc przeznaczenia (1862), Don Carlos (1867) oraz najsłynniejszą z nich – Aidę (1871), zamówioną dwa lata wcześniej przez Ismaila Paszę, Kedywa Egiptu, na uroczyste otwarcie Kanału Sueskiego. W wieku 74 lat, w roku 1887 Verdi skomponował Otella, zaś sześć lat później kompozytor napisał muzykę do swej ostatniej opery, Falstaff. Verdi nie był tylko kompozytorem operowym. Wykonywane są jego Kwartet smyczkowy z 1873 roku czy Requiem, które napisał w związku ze śmiercią Alessandro Manzoniego. W 1897 roku zmarła druga żona Verdiego. Po jej śmierci skomponował Quattro pezzi sacri: Ave Maria, Stabat Mater, Laudi alla Vergine oraz Te Deum (1898). Zmarł 27 stycznia 1901 w hotelu „Grand Hotel” w Mediolanie, gdzie mieszkał zimą. Jego pogrzeb odbył się, zgodnie z jego wolą, bez honorów i bez muzyki. Miesiąc po śmierci ciała Verdiego i jego drugiej żony przy akompaniamencie Va, pensiero w wykonaniu chóru La Scali zostały złożone w kaplicy Casa di Riposo per Musicisti. Był odznaczony we Włoszech Orderem Sabaudzkim Cywilnym, Orderem Świętych Maurycego i Łazarza V i I klasy oraz Orderem Korony Włoch II klasy, a także tureckim Orderem Medżydów III klasy, austro-węgierskimi Orderem Franciszka Józefa II klasy i Odznaką Honorową za Dzieła Sztuki i Umiejętności (9 lutego 1900), francuską Legią Honorową I i V klasy, rosyjskim Orderem Świętego Stanisław oraz pruskim cywilnym Pour le Mérite.