KALENDARIUM PAŹDZIERNIK

Rebecca Clarke (ur. 27 sierpnia 1886 w Harrow, zm. 13 października 1979 w Nowym Jorku) – brytyjska kompozytorka muzyki poważnej i altowiolistka pochodzenia amerykańsko-niemieckiego. Clarke urodziła się 27 sierpnia 1886 w londyńskiej dzielnicy Harrow jako najstarsze dziecko bostończyka Josepha Clarke’a i Agnes Helferich z pochodzenia Niemki. Od 1903 uczyła się gry na altówce w Royal Academy of Music – w 1905 musiała zrezygnować z nauki po naciskach ojca, po tym jak jej nauczyciel (Percy Miles) zaproponował jej małżeństwo. Naukę podjęła ponownie w 1908, uczęszczając do Royal College of Music, gdzie jako jedna z niewielu kobiet studiowała kompozycję pod kierunkiem sir Charlesa Standforda. Podczas studiów zdobyła dwie nagrody, jednak po kłótni z ojcem w 1910, który wyrzucił ją z domu rodzinnego, pozbawiona środków do dalszej nauki, po raz drugi zmuszona była przerwać studia. Udało się jej dostać do kwartetu smyczkowego Norah Clench Quartet. Później utrzymywała się poprzez granie w wielu orkiestrach kameralnych w Londynie, m.in. z Pablem Casalsem, Arturem Schnablem czy Arturem Rubinsteinem. W 1912 dostała się do orkiestry Queen's Hall Orchestra prowadzonej przez sir Henry’ego Wooda – który jako pierwszy dyrygent w historii tej orkiestry zaczął przyjmować do zespołu kobiety. Clarke koncertowała również jako solistka w Europie i Stanach Zjednoczonych, współzałożyła The English Ensable, a razem z Adilą Fachiri, Jelly d'Aranyi i Giulherminą Suggią tworzyła kwartet smyczkowy. Jej przełom kompozytorski nastąpił w 1919, kiedy jej dzieło Viola Sonata konkurowało z Suitą na altówkę i fortepian Ernsta Blocha o nagrodę Elisabeth Sprague Coolidge – w konkursie uczestniczyły 73 utwory. W ekspresjonistycznym dziele Clarke rozpoznawalne były wpływy muzyki Maurice'a Ravela, Claude'a Debussy'ego i samego Blocha. Ponieważ jurorzy konkursu nie mogli dojść do porozumienia a nagroda nie była przyznawana ex aequo, Coolidge musiała rozstrzygnąć konkurs osobiście – zwyciężył jednak utwór Blocha. Natomiast kompozycja Clarke Trio na altówkę, wiolonczelę i fortepian zdobyła drugą nagrodę w konkursie America's Berkshire Festival w 1921. W 1923 Elisabeth Coolidge zamówiła u Clarke utwór na wiolonczelę i fortepian – powstałą rapsodię Clarke zadedykowała zleceniodawczyni. Premiera utworu – grali May Mukle (wiolonczela) i Myra Hess (fortepian) – odbyła się podczas festiwalu Berkshire. W 1939 przebywając z wizytą u swoich braci w Nowym Jorku, Clarke zmuszona była zostać w Stanach Zjednoczonych, ponieważ w obliczu zbliżającej się wojny odmówiono jej wizy do Wielkiej Brytanii. W 1944 spotkała dawnego kolegę z czasów studenckich – kompozytora Jamesa Friskina, z którym wzięła ślub jeszcze w tym samym roku. Państwo Friskinowie zamieszkali na stałe w Nowym Jorku, gdzie Clarke pozostawała wprawdzie czynna zawodowo, nauczając muzyki i koncertując z mężem, jednak jej działalność kompozytorska uległa ograniczeniu. Rebecca Clarke zmarła 13 października 1979 w Nowym Jorku. Dorobek Clarke obejmuje ponad 58 pieśni i 24 utwory instrumentalne – pieśni solowe tworzyła w początkowym okresie kariery (1903–1907), komponując muzykę do tekstów Goethego, Maeterlincka, Kiplinga i Dehmela. Clarke przyznała również, że używała męskiego pseudonimu – Anthony Trent – w jej odczuciu dzieła, które wydawała pod pseudonimem zyskiwały więcej uwagi i uznania niż te, które publikowała jako kobieta. W Stanach Zjednoczonych znana była jako Rebecca Clarke – w 1942 jako jedyna kobieta pośród 30 kompozytorów wzięła udział w spotkaniu International Society for Contemporary Music (ISCM) w San Francisco.

Jerzy Kurczewski (ur. 13 października 1924 w Poznaniu, zm. 9 września 1995 w Puszczykowie) – polski dyrygent, kompozytor, twórca i kierownik Poznańskiego Chóru Chłopięcego w latach 1961–1991. Syn Czesława Kurczewskiego i Franciszki z domu Kaszyńskiej. Mąż Danuty Feld. Ojciec Aliny Kurczewskiej, dziennikarki muzycznej Radia Poznań. Przed wybuchem II wojny światowej ukończył 2 klasy w Gimnazjum św. Jana Kantego. W czasie okupacji pracował jako robotnik w niemieckim szpitalu wojskowym, prowadząc jednocześnie tajną działalność artystyczną. Kierował grupą muzyczną „Flimoni”, do której należeli: Stefan Stuligrosz, Kornel Szymanowski, Jarosław Maciejewski, Aleksander Schmidt, Andrzej Matuszewski i Bolesław Mieczysław Bilewicz. Wtedy też zaczął uczyć się grać na fortepianie u swojego wuja. Działał czynnie w harcerstwie do 1950. Po wojnie zdał przyspieszoną maturę, a następnie rozpoczął studia na muzykologii, oraz teorii specjalnej i dyrygenturze w PWSM. W latach 1949–1950 pracował jako etnolog i zbieracz muzycznej kultury ludowej w Państwowym Instytucie Sztuki, pod kierunkiem Mariana i Jadwigi Sobieskich brał udział w ekspedycjach naukowych. Był również muzykiem w poznańskim Teatrze Polskim, reżyserem muzycznym w poznańskiej Rozgłośni Polskiego Radia. Od 1957 należał do PZPR. Członek Rady Krajowej PRON w 1983. W 1945 założył chór chłopięcy „Miniaturka” przy 21 Drużynie Harcerskiej w Gimnazjum im. św. Jana Kantego, działający następnie pod różnymi nazwami, ostatecznie jako Poznański Chór Chłopięcy[3]. Prowadził go jako dyrektor i kierownik artystyczny do 1990. Po nim obowiązki te przejął Wojciech Aleksander Krolopp. W 1957 założył jedyną w Polsce „Szkołę Chóralną”. W 1967 zainicjował Międzynarodowy Festiwal Chórów Chłopięcych. Chór Jerzego Kurczewskiego koncertował ponad 2200 razy w wielu krajach na 4 kontynentach. Brał udział w wielu prestiżowych festiwalach muzycznych, występował w najważniejszych salach koncertowych świata, jak Carnegie Hall, Filharmonii Berlińskiej, wiedeńskiej Musikverein. Jerzy Kurczewski występował z chórem przed takimi osobami jak królowa Fabiola, Richard Nixon czy Jan Paweł II. Zespół zarejestrował kilkanaście płyt (m.in. pierwszą polską płytę kompaktową – w 1984. Dokonywał wielu światowych prawykonań utworów kompozytorów współczesnych. Jest twórcą wielu opracowań utworów, kolęd na chór a cappella. Napisał muzykę do spektakli teatralnych zrealizowanych w poznańskim Teatrze Lalki i Aktora "Marcinek", m.in.: "Bajki" wg La Fontaine'a Benedykta Hertza; reżyseria: K. Cysewska, W. Łobodzińska, W. Barcik; inscenizacja i scenografia: J. Berdyszak (prem. 25 września 1964), „Bałwankowa bajka” Jana Wilkowskiego; reżyseria W. Wieczorkiewicz; scenografia: L. Serafinowicz (prem. 22 grudnia 1963), "Chochołowa muzyka” Hanny Januszewskiej; reżyseria: M. Korzeniowska, M. Lejman i S. Słomka-Rakowski; scenografia: J. Berdyszak (prem. 29 września 1966) oraz trzech oper dla dzieci: „O Kasi co gąski zgubiła” libretto: M. Kownacka; reżyseria W. Wieczorkiewicz; scenografia: L. Serafinowicz (prem. 10 listopada 1967), „Lajkonik” libretto: M. Kownacka; reżyseria W. Wieczorkiewicz; scenografia: L. Serafinowicz (prem. 25 października 1969),„Koziołki z wieży ratuszowej” libretto: L. Serafinowicz; reżyseria W. Wieczorkiewicz; scenografia: L. Serafinowicz (prem. 10 marca 1979), a także muzyki filmowej („Koniec nocy”). Kurczewski skomponował dzieła instrumentalne, wokalno-instrumentalne. Otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1994), Krzyż Komandorski, Oficerski i Kawalerski tego orderu oraz Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”. Z zamiarem upamiętnienia postaci Jerzego Kurczewskiego corocznie wręcza się nagrody jego imienia osobom zasłużonym dla muzyki chóralnej. Laureatami są m.in.: Jan Łukaszewski, Anna Szostak, Stanisław Adamczyk, Andrzej Koszewski, Henryk Wojnarowski, Stefan Stuligrosz, Henryk Mikołaj Górecki, Affabre Concinui, Wojciech Kilar, Krzysztof Penderecki, Violetta Bielecka, Krzysztof Szydzisz. W skład kapituły wybierającej laureatów wchodzą m.in. Krzysztof Meyer, Agnieszka Duczmal, Jan Szyrocki, Henryk Wojnarowski, Jan Łukaszewski, Edmund Kajdasz, Stanisław Gałoński oraz córka dyrygenta Alina Kurczewska. Został pochowany w Alei Zasłużonych na poznańskim Junikowie, wraz ze swoją żoną, matką i ojcem. Upamiętnia go skwer Kurczewskiego na Wildzie.