KALENDARIUM GRUDZIEŃ

Paul Hindemith (ur. 16 listopada 1895 w Hanau, zm. 28 grudnia 1963 we Frankfurcie nad Menem) – niemiecki kompozytor, teoretyk muzyki, animator kultury, dyrygent, pedagog, altowiolista. W okresie dwudziestolecia międzywojennego uważany za jednego z najbardziej awangardowych twórców. Później, w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku zwrócił się ku klasycznym rozwiązaniom formalnym, głównie barokowym i dziś kojarzony przede wszystkim z nurtem neobarokowym w muzyce.

Joseph-Maurice Ravel (ur. 7 marca 1875 w Ciboure, zm. 28 grudnia 1937 w Paryżu) – francuski kompozytor i pianista, jeden z przedstawicieli impresjonizmu. Choć większość jego dzieł stanowią pieśni i utwory fortepianowe, to najbardziej znane są jego utwory orkiestrowe, a przede wszystkim Boléro.

Piotr Beczała (ur. 28 grudnia 1966 w Czechowicach-Dziedzicach) – polski śpiewak, tenor liryczny, solista operowy o międzynarodowej sławie. Ukończył Akademię Muzyczną w Katowicach w klasie prof. Jana Ballarina. Po studiach wyjechał do austriackiego Linzu, gdzie na scenie operowej Landestheater stawiał pierwsze kroki i szlifował swój wokalny warsztat. Od 1997 jest związany z Operą w Zurychu, tam również mieszka. Występował m.in. w Metropolitan Opera (debiut w operze Giuseppe Verdiego Rigoletto 19 grudnia 2006), Covent Garden Theatre, San Francisco Opera, w Hamburgu, Berlinie, Frankfurcie nad Menem, Monachium i mediolańskiej La Scali (m.in. jako Alfred Germont w operze Traviata Verdiego na otwarcie sezonu 2013/2014). Występował również na scenach Amsterdamu, Brukseli, Paryża, Wiednia, Genewy, Bolonii i Aten, a także na festiwalach w Salzburgu, Grazu, Lucernie i Montpellier. Piotr Beczała występuje w wielu rolach operowych, są to m.in.: Alfred Germont (Traviata), książę Mantui (Rigoletto), Rudolf (Cyganeria), Werter (Werther), Leński (Eugeniusz Oniegin), Vaudémont (Jolanta), Jenik (Sprzedana narzeczona), Jontek (Halka), pasterz (Król Roger), Tamino (Czarodziejski flet), Belmonte (Uprowadzenie z seraju), Don Ottavio (Don Giovanni), Orombello (Beatrice di Tenda), włoski śpiewak (Kawaler srebrnej róży) i Camille de Rosillon (Wesoła wdówka). Koncertował w wielu znamienitych salach koncertowych: Konzerthaus Berlin, Munich Philharmonic Hall, Herkulessaal w Monachium, Wiener Musikverein, Wiener Konzerthaus, Tonhalle Zürich, Concertgebouw w Amsterdamie, Konserwatorium im. Czajkowskiego w Moskwie oraz w Severance Hall w Cleveland.

Roman Palester (ur. 28 grudnia 1907 w Śniatyniu, zm. 25 sierpnia 1989 w Paryżu) – polski kompozytor, od 1947 przebywający i tworzący na emigracji. Gry na fortepianie zaczął uczyć się w 1914 (w wieku lat 7). Od 1921 r. mieszkał we Lwowie, uczył się w VIII Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego. Należał do I Lwowskiej Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki. Studiował w latach 1921–1925 w konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie (w klasie fortepianu pod kierunkiem Marii Sołtys), a między 1928 a 1931 w Warszawie (kompozycja w klasie Kazimierza Sikorskiego). W międzyczasie studiował też historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Już jego wczesne utwory zdobywały nagrody: Muzyka symfoniczna (1930) – Festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Londynie, Wariacje na orkiestrę kameralną (1935) – I nagroda konkursu Towarzystwa Wydawniczego Muzyki Polskiej, balet Pieśń o ziemi (1937) – złoty medal na Wystawie światowej w Paryżu. Zaangażował się też w działalność w środowisku muzycznym – pełnił funkcje wiceprezesa Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich (1937–1938) oraz był wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (od 1937). Od wczesnych lat 30. XX wieku tworzył muzykę filmową, współpracując z tak wybitnymi twórcami polskiego kina jak Józef Lejtes czy Aleksander Ford. Jego muzyka towarzyszyła sztandarowym filmom o fundamentalnym znaczeniu społecznym tamtego czasu: Młody las (1934), Róża (1936), Ludzie Wisły (1938), Dziewczęta z Nowolipek (1936). Jest również kompozytorem jednego z największych przebojów polskiej piosenki, napisanego do filmu Zabawka (1933) – Baby, ach te baby ze słowami Jerzego Nela, a wykonywanego oryginalnie przez Eugeniusza Bodo. Jego stałym partnerem był Marian Neuteich (1906–1943), kompozytor i orkiestrator – współtwórca większości partytur filmowych Palestra, zamordowany przez Niemców. Podczas II wojny światowej przebywał w Warszawie, m.in. przez 6 tygodni był więziony na Pawiaku (w 1940). Podobnie jak Witold Lutosławski utracił podczas Powstania warszawskiego większość partytur. W latach 1945–1947 był profesorem kompozycji w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, od maja do sierpnia 1945 pełnił funkcję prorektora tej uczelni. Uważany był wówczas za jednego z najwybitniejszych ówczesnych kompozytorów polskich, co potwierdzały kolejne nagrody oraz liczne wykonania jego muzyki w Polsce i za granicą. Również po zakończeniu działań wojennych komponował muzykę filmową, m.in. do najważniejszych polskich obrazów lat 40. – Ostatni etap, Ulica Graniczna, Zakazane piosenki. Z uwagi na nieprzejednaną postawę wobec socrealizmu usunięto jego nazwisko z czołówki filmu Miasto nieujarzmione (1950). Ostatnim filmem z jego muzyką, jaką mogli oglądać widzowie w okresie PRL-u, były Dwie godziny (premiera 1957) – mroczny obraz Stanisława Wohla i Jerzego Wyszomirskiego, podejmujący problem rozrachunków z czasem wojny, który cenzura przetrzymywała od roku 1946. W 1947 Roman Palester przeniósł się do Paryża jeszcze bez zamiaru emigracji. Władze polskie natarczywie namawiały go do powrotu, on odmawiał m.in. udziału w Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu (1948). Wrócił na Zjazd Kompozytorów i Krytyków Muzycznych w Łagowie Lubuskim (1949), gdzie działalność polskich kompozytorów podporządkowano socrealizmowi. Palester określony jako „formalista” zdecydował się na stałą emigrację. W latach 1952–1972 mieszkał w Monachium i pracował jako kierownik działu kulturalnego polskiej sekcji Radia Wolna Europa. Po wyjeździe z Polski nazwisko i dorobek Palestra zostały usunięte z krajowych publikacji aż do roku 1977, gdy Związek Kompozytorów Polskich doprowadził do uchylenia zapisu cenzury. Kompozytor odwiedził Polskę tylko raz w 1983, gdy wykonywano w Krakowie jego Hymnus pro gratiarum Actione. Kolejna wizyta (w 1987, na 80. rocznicę urodzin) nie doszła do skutku z powodu złego stanu zdrowia kompozytora, który zmarł dwa lata później. Pochowany został na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency. Palester komponował utwory orkiestralne (symfonie, koncerty), kameralne (kwartety i tria smyczkowe), sceniczne, wokalno-instrumentalne, wokalne - solowe, a także kantaty, muzykę fortepianową, teatralną, filmową i radiową. Romana Palestra początkowo znajdowała się pod wpływem Strawinskiego, Szymanowskiego i Hindemitha, później jednak znalazł własną estetykę i odrębny styl. Kompozycje Palestra cechuje indywidualny język harmoniczno-brzmieniowy i częste stosowanie techniki polifonicznej. Korzystając z techniki serializmu powracał też kompozytor do muzyki czysto tonalnej.