Leoš Janáček (ur. 3 lipca 1854 w Hukvaldach, zm. 12 sierpnia 1928 w Ostrawie) – czeski kompozytor. Urodził się w Hukwaldach w rodzinie miejscowego nauczyciela. Od młodości...
Leoš Janáček (ur. 3 lipca 1854 w Hukvaldach, zm. 12 sierpnia 1928 w Ostrawie) – czeski kompozytor. Urodził się w Hukwaldach w rodzinie miejscowego nauczyciela. Od młodości wykazywał zdolności muzyczne. Dla jego twórczości duże znaczenie miały kontakty z muzyką ludową, której słuchał w czasie wiejskich zabaw. Jako kilkunastoletni chłopiec opanował grę na organach i grywał na tym instrumencie w miejscowym kościele. Studiował w Pradze, w Lipsku i w Wiedniu. Od 1880 r. uczył muzyki w Brnie, gdzie w 1881 r. założył szkołę organistów. Później został dyrygentem tamtejszej filharmonii. Napisał wtedy kilka prac z zakresu teorii muzyki. Opery zaczął pisać w Brnie, ale praski teatr nie chciał ich początkowo wystawiać. Po dwunastu latach wystawiono w Pradze w 1916 r. operę Její pastorkyňa (czyli Jenufę), która odniosła sukces. Rozpoczęła się kariera kompozytora. Prawykonania wszystkich jego oper były w Brnie, potem wystawiano je w Pradze. Dzięki temu, że libretta na niemiecki tłumaczył zaprzyjaźniony z kompozytorem pisarz Max Brod, były one wystawianie w operach austriackich i niemieckich. W Polsce przed II wojną światową wystawiono tylko Jenufę. W swych kompozycjach, m.in. w operach Szarka i Jenufa oraz w utworach na fortepian i orkiestrę, nawiązywał do muzyki ludowej Ziemi Laskiej. Był kolekcjonerem piosenek ludowych – Janáček i jego współpracownicy wędrowali po morawskich i słowackich wioskach i zapisywali lub nagrywali na fonografie autentyczny śpiew mieszkańców. Niektóre nagrania dochowały się do XXI wieku.
John Cage
1992-08-12
John Cage (ur. 5 września 1912 w Los Angeles, zm. 12 sierpnia 1992 w Nowym Jorku) – amerykański kompozytor muzyki współczesnej. W swych ekstrawaganckich realizacjach poszedł dalej...
John Cage (ur. 5 września 1912 w Los Angeles, zm. 12 sierpnia 1992 w Nowym Jorku) – amerykański kompozytor muzyki współczesnej. W swych ekstrawaganckich realizacjach poszedł dalej niż jakikolwiek inny kompozytor współczesny. Przykładami utworów, które zainicjowały dyskusję o granicach muzyki były Tacet 4' 33" – 4 minuty i 33 sekundy ciszy, „granej” przez orkiestrę lub jakikolwiek instrument czy zespół, lub też Imaginary Landscape No. 4, w którym muzyką są dźwięki dobiegające z 12 radioodbiorników obsługiwanych przez 24 osoby regulujące długość fal oraz głośność. Wszystkie te dokonania nie były żartami, lecz miały, według kompozytora, istotne – filozoficzne i kulturowe – uzasadnienie. Od lat czterdziestych pozostawał pod wpływem filozofii Wschodu – buddyzmu zen oraz księgi Yijing, która stała się dla niego uzasadnieniem słuszności wprowadzenia do kompozycji przypadku. Zrewolucjonizowało to muzykę w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, stanowiąc atrakcyjną alternatywę dla serializmu. John Cage od dzieciństwa uczył się gry na fortepianie. Jego dalsza edukacja muzyczna obejmowała tradycyjne studia w konserwatorium Pomona College oraz własne poszukiwania twórcze w czasie licznych podróży. Cage odwiedzał kraje wschodnie: Filipiny, Koreę, Laos, a nawet wyspy Riukiu i wyspę Kingmanriff na Pacyfiku. Od 1944 trwała nieprzerwana współpraca artystyczna i związek partnerski między Cage’em i Merce’em Cunninghamem – wybitnym choreografem i tancerzem amerykańskim. Mieszkali wspólnie w Nowym Jorku aż do dnia śmierci kompozytora. Był wegetarianinem. Mistrzami Cage’a byli Arnold Schönberg, Erik Satie, Marcel Duchamp, wiele idei zaczerpnął też od Henry’ego Cowella. Z wpływów Schönberga wynikało dążenie do totalnej organizacji dzieła muzycznego (zobacz serializm) we wczesnych utworach. Pokrewieństwo z Satie’em demonstrowało się odwrotną skłonnością do swobody, zaprogramowanego chaosu, traktowania muzyki jako formy zabawy. Wpływy Cowella uwidoczniły się w intensywnym użyciu instrumentów perkusyjnych oraz preparowanych instrumentów. Właśnie preparowany fortepian stał się ulubionym instrumentem Cage’a. Cage wynalazł wiele sposobów jego preparowania, spośród których najbardziej pospolitym było zakładanie na struny stalowych nakrętek. Znaczący fragment twórczości Cage’a inspirowany był muzyką elektroniczną. Cage znany był także z eksperymentów łączących gatunki muzyczne. Utwór Musicircus (Muzycyrk) jest happeningiem, w którym wykorzystał wszystkie gatunki: od muzyki poważnej przez jazz i rock do musicalu, a to wszystko w połączeniu z pantomimą i filmem.
