KALENDARIUM WRZESIEŃ

Henryk Wars, właściwie Henryk Warszawski (lub Warszowski), pseudonim „Fraska”, „Henry Vars” (ur. 29 grudnia 1902 w Warszawie, zm. 1 września 1977 w Los Angeles) – polski kompozytor muzyki rozrywkowej żydowskiego pochodzenia, aranżer, pionier jazzu w Polsce, pianista oraz dyrygent. Pochodził z muzykalnej rodziny: siostra była śpiewaczką La Scali, druga siostra – pianistką. Między ósmym a dwunastym rokiem życia mieszkał z rodzicami we Francji, gdzie uczył się w szkole Art Nouveau. Po powrocie do Polski uczęszczał do Gimnazjum Ziemi Mazowieckiej, następnie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Za namową Emila Młynarskiego przeniósł się do Konserwatorium Warszawskiego, które ukończył w klasie Romana Statkowskiego. Będąc studentem grał na fortepianie w kabaretach, m.in. w Nowym Perskim Oku, dyrygował też orkiestrą w Morskim Oku. Pracował w wytwórni płyt gramofonowych Syrena Rekord. Potem zajął się komponowaniem. Pierwsza napisana piosenka (1926) – New York Times, nie zyskała zbyt dużej popularności. Jego pierwszym przebojem było Zatańczmy tango (1929), dużą popularnością cieszył się grany razem z Leonem Boruńskim program Jazz na dwa fortepiany (1929/30). Był założycielem tria wokalnego Jazz Singers, w składzie: Eugeniusz Bodo, Tadeusz Olsza, Witold Roland. Był dyrektorem muzycznym wytwórni Syrena Record. Tworzył kompozycje do łącznie 53 filmów, m.in. Szpieg w masce, Manewry miłosne, do pierwszego polskiego filmu dźwiękowego – Na Sybir (1930). Tak powstało wiele przebojów. Prowadził zespół Weseli Chłopcy. Pisał piosenki dla takich gwiazd, jak np. Hanka Ordonówna, Eugeniusz Bodo, Adolf Dymsza, Zula Pogorzelska i wielu innych. Od 1939 brał udział w wojnie, dostał się do niewoli niemieckiej, skąd uciekł, a w 1940 dotarł do Lwowa, gdzie założył polski big-band. W czasie okupacji radzieckiej Kresów Wschodnich utworzył afiliowany przy Filharmonii Lwowskiej zespół „Tea-Jazz”, z którym w lecie 1940 odbył tournée do Odessy, Woroneża, Kijowa i Leningradu. W okresie tym skomponował również muzykę do filmu Michaiła Romma pt. Marzenie (1941). Wraz z armią generała Andersa przewędrował Iran, Bliski Wschód i Włochy. Po demobilizacji osiadł w Los Angeles w USA. Tam, po początkowo niepomyślnym okresie, w 1954 roku rozpoczął współpracę z producentami filmowymi w Hollywood. W 1963 napisał muzykę do filmu Flipper, w Polsce wyświetlanego pod tytułem Mój przyjaciel delfin. Jego piosenki śpiewali m.in. Bing Crosby czy Doris Day. Komponował także utwory muzyki poważnej: poematy symfoniczne, balet, concertino.

Johann Pachelbel (ur. 1 września 1653 w Norymberdze, zm. 3 marca 1706 w Norymberdze) – niemiecki kompozytor, organista i nauczyciel muzyki okresu baroku. Jego najbardziej znana kompozycja to kanon D-dur na troje skrzypiec i basso continuo. Pracował w takich miastach jak: Wiedeń, Stuttgart oraz Erfurt, Eisenach i na terenie innych miast Turyngii.

Na jego cześć nazwano planetoidę (4972) Pachelbel.

Kazimierz Wiłkomirski (ur. 1 września 1900 w Moskwie, zm. 7 marca 1995 w Warszawie) – polski wiolonczelista, kompozytor, dyrygent i pedagog; syn Anieli i Alfreda Wiłkomirskich, brat Marii i Michała oraz przyrodni brat Wandy i Józefa. Jako 11-letni chłopiec zaczął uprawiać kameralistykę z bratem Michałem (skrzypce) i siostrą Marią (fortepian). Pierwszy koncert Tria Wiłkomirskich odbył się 1913 w Bogorodsku, w 1915 Trio debiutowało w Moskwie, a w 1919 w Warszawie. W latach 1919–1921 był wiolonczelistą w orkiestrze Opery Warszawskiej, następnie w latach 1926–1934 pierwszym wiolonczelistą Filharmonii Warszawskiej, a od 1927 także jej dyrygentem. W czasie II wojny światowej przebywał w Warszawie. W latach 1939–1941 grał w orkiestrze Adama Dołżyckiego w kawiarni Lardellego. Uprawiał kameralistykę, występując m.in. w kawiarni Bolesława Woytowicza z kwartecie smyczkowym Eugenii Umińskiej (z Romanem Padlewskim i Henrykiem Trzonkiem) oraz kwartetem Ireny Dubiskiej (z Padlewskim i Mieczysławem Szaleskim). 21 maja 1943 jako członek Kwartetu Umińskiej uczestniczył w prawykonaniu II Kwartetu Smyczkowego Grażyny Bacewicz, w „Salonie Sztuki” Woytowicza przy Nowym Świecie 27 w Warszawie. Jako solista i kameralista wystąpił w około 500 koncertach. Jako dyrygent Wiłkomirski zadebiutował 20 lutego 1927 koncertem w Filharmonii Warszawskiej, w programie którego znalazły się: uwertura-fantazja Romeo i Julia oraz Wariacje na temat rokoko Piotra Czajkowskiego, koncert fortepianowy Aleksandra Skriabina oraz Kaprys hiszpański Nikołaja Rimskiego-Korsakowa. Poza Polską występował w Rumunii, Niemczech i na Łotwie, a po 1945 w Związku Radzieckim, Czechosłowacji, Niemczech, Bułgarii, Izraelu i na Kubie. Jako dyrygent operowy wystąpił po raz pierwszy w marcu 1933 w Operze Warszawskiej (Borys Godunow Modesta Musorgskiego). W latach 1947–1949 był kierownikiem artystycznym, a następnie (do 1952) dyrygentem Opery i Filharmonii we Wrocławiu, w 1952–1954 kierownikiem artystycznym Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku, a od stycznia 1953 kierownikiem Studia Operowego w Gdańsku, przekształconego wkrótce w Operę Bałtycką, w której w latach 1955–1957 działał jako dyrygent. W 1957 wrócił do Opery Wrocławskiej jako dyrygent (do wiosny 1960), kierownik artystyczny (do grudnia 1960) i ponownie dyrygent (do 1963). Występował także w teatrach zagranicznych, m.in. w Bratysławie, Budapeszcie, Dreźnie, Klużu-Napoce, Schwerinie. Był jurorem wielu międzynarodowych konkursów muzycznych, m.in. w Pradze, Moskwie, Budapeszcie, Monachium. W 1974 przewodniczył jury ogólnopolskiego konkursu dyrygenckiego w Katowicach. Po raz ostatni wystąpił jako wiolonczelista 1983 w Sopocie, a jako dyrygent 1986 we Wrocławiu.