KALENDARIUM WRZESIEŃ

Arnold Schönberg (ur. 13 września 1874 w Wiedniu, zm. 13 lipca 1951 w Los Angeles) – austriacki kompozytor, teoretyk muzyki i pedagog żydowskiego pochodzenia; pionier muzyki dodekafonicznej i atonalności. Przedstawiciel drugiej szkoły wiedeńskiej, zaliczany do pierwszych modernistów. Schönberg urodził i wychowywał się w rodzinie należącej do niższej klasy średniej, ojciec był właścicielem sklepu obuwniczego, a matka – nauczycielką gry na fortepianie. Mimo jej zajęcia w głównej mierze był muzycznym samoukiem. Rozpoczął od gry na skrzypcach, w której osiągnął poziom amatorski. Bardziej niż karierą instrumentalisty zainteresowany był komponowaniem. Elementarne wiadomości dotyczące kompozycji harmonii i kontrapunktu zdobył na kursach organizowanych przez znanych, wiedeńskich pedagogów muzycznych – Oskara Adlera i Alexandra Zemlinskiego. Za ważne źródło swojej wiedzy podawał też ówczesne podręczniki i encyklopedie. Nie ukończył jednak konserwatorium muzycznego. Pierwszy okres twórczości Schönberga wpisany jest w pejzaż późnego romantyzmu. W muzyce tego okresu wyraźnie słychać wpływy Mahlera i Straussa. Najistotniejszą w twórczości kompozytora była druga dekada XX wieku, gdy zaczyna eksperymentować z atonalnością (sam Schönberg używa terminu pantonalność). Wtedy też przyciąga do siebie młodych awangardzistów, przede wszystkim Albana Berga i Antona Weberna, dla których staje się nauczycielem i mentorem. Jego uczniem był też Hanns Eisler. Pierwszym w pełni dodekafonicznym dziełem była Suita fortepianowa, której premiera odbyła się w 1923. Schönberg był kompozytorem uniwersalnym. W jego katalogu można znaleźć szerokie spektrum form od pieśni i muzyki chóralnej, przez utwory na małe zespoły instrumentalne, muzykę kameralną do dzieł symfonicznych. Interesowała go także synteza sztuk. W 1933 z powodu prześladowania Żydów w Niemczech, Schönberg wyemigrował do USA. W 1941 został obywatelem amerykańskim. Kontynuował pracę kompozytorską często powracając do tradycyjnych tonalnych form. W twórczości Schönberga z tego okresu powstaje atonalne dzieło dla recytatora, chóru męskiego i orkiestry A Survivor from Warsaw (Ocalony z Warszawy) skomponowane w 1947 i dedykowane Natalii Koussewickiej i poświęcone likwidacji getta warszawskiego. Schönberg, powszechnie znany ze swej silnej wiary w przesąd feralności liczby trzynaście (triskaidekafobia; nawet takty mają u niego numery: 12, 12A, 14), zmarł 13 lipca 1951 w Los Angeles. Żoną Schönberga była Mathilde z domu von Zemlinsky, siostra kompozytora Alexandra von Zemlinsky’ego. Małżeństwo to przetrwało kryzys, jakim był romans Mathilde z Richardem Gerstlem, zakończony jego samobójczą śmiercią[1]. Arnold i Mathilde Schönbergowie mieli córkę Gertrud (1902–1947) i syna Georga (1906–1974). Gertrud wyszła za mąż za Feliksa Greisslego, który był uczniem jej ojca, a następnie redaktorem i aranżerem oraz dyrygentem wielu prawykonań dzieł Schönberga. Arnold Schönberg został pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu.

Tadeusz Szeligowski (ur. 13 września 1896 we Lwowie, zm. 10 stycznia 1963 w Poznaniu) − polski kompozytor, pedagog, prawnik i animator życia muzycznego. Studia muzyczne odbył w Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie w latach 1910-1914, gdzie studiował grę fortepianową pod kierunkiem Villema Kurza, a następnie w Krakowie, gdzie kształcił się w zakresie gry fortepianowej u A. Petersa oraz w zakresie kompozycji u Bolesława Wallek-Walewskiego. Studiował ponadto muzykologię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz prawo, z którego uzyskał w 1922 roku na UJ doktorat. Studia muzyczne uzupełniał w latach 1929-1931 w Paryżu u Nadii Boulanger (kompozycja) i Paula Dukasa (instrumentacja). W okresie międzywojennym działał w Wilnie jako adwokat, wykładowca w Konserwatorium Muzycznym i animator życia muzycznego. Po zakończeniu II wojny światowej przebywał początkowo w Lublinie, a od 1947 do końca życia w Poznaniu. W latach 1947-1950 był kierownikiem Państwowej Wyższej Szkoły Operowej. Z jego inicjatywy utworzona została Filharmonia Poznańska, której w latach 1947-1949 był dyrektorem. Ponadto, był inicjatorem festiwalu muzyki współczesnej Poznańska Wiosna Muzyczna oraz jednym z organizatorów Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego. Od 1932 roku prowadził klasę kompozycji w konserwatorium w Wilnie, a 1950 roku w Państwowych Wyższych Szkołach Muzycznych w Poznaniu i w Warszawie. Do licznej grupy jego absolwentów kompozycji należą m.in.: Zbigniew Bargielski, Augustyn Bloch, Joanna Bruzdowicz, Henryk Czyż, Jan Fotek, Benedykt Konowalski, Andrzej Koszewski, Włodzimierz Kotoński, Wojciech Łukaszewski, Tadeusz Wojciech Maklakiewicz, Bernadetta Matuszczak, Bolesław Ocias, Zbigniew Penherski, Witold Rudziński, Marek Sart, Władysław Słowiński, Aleksander Szeligowski, Antoni Szuniewicz. Jego szwagrem był chopinolog Adam Harasowski. Był współtwórcą i pierwszym prezesem Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. Zmarł w 1963 roku w Poznaniu i pochowany został na cmentarzu górczyńskim. W 1965 roku jego trumnę przeniesiono do Krypty Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu. Tadeusz Szeligowski prowadził także aktywną działalność organizatorsko-społeczną. W latach 1951-1954 pełnił funkcję prezesa Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich. Od 1953 roku działał w Radzie Programowej Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, Radzie Centralnej COPSA oraz Radzie Kultury przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. Zajmował się także publicystyką muzyczną. Pisał na łamach „Kuriera Wileńskiego”, „Tygodnika Wileńskiego”, „Muzyki” i „Kuriera Poznańskiego”.

Clara Josephine Schumann z domu Wieck (ur. 13 września 1819 w Lipsku, zm. 20 maja 1896 we Frankfurcie nad Menem) – niemiecka pianistka i kompozytorka romantyczna. Żona Roberta Schumanna. Clara Schumann urodziła się w Lipsku. Muzyki uczył ją ojciec, Friedrich Wieck. Pierwszy raz wystąpiła publicznie w 1830. W 1832 wyruszyła z ojcem w pierwszą trasę koncertową, podczas której zaprezentowała kilka samodzielnie skomponowanych utworów. W 1840, wbrew woli ojca, poślubiła Roberta Schumanna, który był uczniem Wiecka. Obowiązki żony i matki ośmiorga dzieci odsunęły jej karierę muzyczną na boczny tor. Jednak po śmierci męża w 1856, by utrzymać odpowiedni standard życia, pracowała jako nauczycielka muzyki oraz organizowała regularnie trasy koncertowe po Niemczech oraz Europie. Była zaprzyjaźniona z Johannesem Brahmsem. W latach 1878–1892 mieszkała we Frankfurcie nad Menem, gdzie uczyła gry na fortepianie w tamtejszym konserwatorium. Wśród entuzjastów jej talentu znalazł się później Edvard Grieg. Jej życie zostało opisane w biograficznej powieści Elisabeth Kyle Duet. Jej uczennicą była Nanette Falk-Auerbach.