KALENDARIUM WRZESIEŃ

Johann Baptist Strauss (ur. 14 marca 1804 w Leopoldstadt, zm. 25 września 1849 Wiedniu) – austriacki kompozytor okresu romantyzmu. Był także dyrygentem oraz grał na skrzypcach i altówce. W 1825 założył własną orkiestrę, z którą zdobył ogromną popularność w Wiedniu i w całej Europie. Wkrótce jednak jego sławę przyćmił jego syn – także Johann. Pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu. Komponował głównie walce i inne tańce: polki, galopy, kadryle, kotyliony oraz marsze.

Łukasz Borowicz (ur. 25 września 1977 w Warszawie) – polski dyrygent, laureat Paszportu Polityki. Ukończył z wyróżnieniem dyrygenturę symfoniczno-operową w Akademii Muzycznej w Warszawie w klasie Bogusława Madeya. W latach 2002–2006 był asystentem Antoniego Wita i Kazimierza Korda, w latach 2007-2015 był dyrektorem artystycznym Polskiej Orkiestry Radiowej. Uznawany za jednego z czołowych dyrygentów młodego pokolenia początku XXI wieku, laureat wielu nagród, w tym Paszportu Polityki (2007) m.in. za efektowne wydobycie z zapaści Polskiej Orkiestry Radiowej. Na tle innych dyrygentów wyróżnia go zainteresowanie mało znanym repertuarem. Wydobył z zapomnienia opery takie jak: Monbar czyli Flibustierowie Dobrzyńskiego, Bezdomna jaskółka Laksa, Maria Statkowskiego i Przygoda króla Artura Bacewicz.

Glenn Herbert Gould (ur. 25 września 1932 w Toronto, zm. 4 października 1982 tamże) – kanadyjski pianista i kompozytor znany zwłaszcza ze swoich interpretacji utworów Jana Sebastiana Bacha. Szczególną sławę przyniosły mu dwie odmienne interpretacje "Wariacji Goldbergowskich" (z roku 1955 i 1981), a także wykonanie "Die Kunst der Fuge" i "Das Wohltemperierte Klavier" oraz wiele innych.

Jeden z pierwszych zachodnich pianistów koncertujących za żelazną kurtyną – w ZSRR. Współpracował m.in. z Herbertem von Karajanem i Leonardem Bernsteinem, a także Leopoldem Stokowskim. Mistrz interpretacji muzyki barokowej. Sławne są również jego beethovenowskie nagrania – koncertów fortepianowych i sonat. Grał także muzykę dodekafonistów. W 1964 roku porzucił występy przed publicznością, oddając się wyłącznie nagraniom płytowym. Prowadził programy telewizyjne i audycje radiowe.

Dmitrij Dmitrijewicz Szostakowicz, ros. Дмитрий Дмитриевич Шостакович i (ur. 12 września?/ 25 września 1906 w Sankt Petersburgu, zm. 9 sierpnia 1975 w Moskwie) – rosyjski kompozytor, pianista i pedagog. Często uważany za najwybitniejszego symfonika XX wieku. Urodził się w Sankt Petersburgu w rodzinie rosyjskiej. Jego dziadek od strony ojca, Bolesław Szostakowicz, był rodem z Wilna. Uczestniczył on w powstaniu styczniowym, a w 1866 został zesłany na Syberię w okolice Tomska w wyniku represji, które miały miejsce po próbie dokonania zamachu na cara Aleksandra II przez Dymitra Karakozowa. Kiedy okres jego kary się skończył, Szostakowicz postanowił pozostać na Syberii. W Petersburgu (ówczesnym Piotrogrodzie) Dymitr Szostakowicz ukończył konserwatorium w 1923 na wydziałach fortepianu i kompozycji. W 1926 rozgłos zdobyła jego pierwsza symfonia. W 1927 otrzymał dyplom honorowy na I Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Jest twórcą sześciu koncertów, piętnastu kwartetów smyczkowych i piętnastu symfonii. Jest jednym z kompozytorów z pokolenia muzyków, których działalność przypadła w czasach porewolucyjnych. Bardzo wcześnie rozpoczął komponowanie; studiował w konserwatorium petersburskim (fortepian – L. Nikołajew, kompozycja – M. Steinberg). Dyplom z fortepianu uzyskał w 1923, dwa lata później – dyplom z kompozycji. Niemal równocześnie z ukończeniem studiów miał miejsce debiut kompozytorski Szostakowicza: wykonanie (1926) I Symfonii, pisanej jeszcze w konserwatorium. I Symfonia ukazuje już cechy długo później właściwe twórczości Szostakowicza: zamiłowanie do kontrastów wyrazowych (bezpośrednie następstwo groteskowo-ironicznych fragmentów z prawdziwie lirycznymi) i drapieżną dramatyczność. Wpływy muzyki Schönberga, Křenka i Hindemitha można odnaleźć w operze Nos (1928) do libretta opartego na opowiadaniu Nikołaja Gogola. Bogata polirytmia, wykroczenie poza ramy tonalności, nowatorstwo instrumentalne, zastosowane śpiewu mówionego – oto podstawowe, wyróżniające dzieło cechy. Po III Symfonii „Pierwszomajowej” (1929), radzieckim odpowiedniku (z uwagi na treść ideowo-programową) IX Symfonii Beethovena, i balecie Złoty wiek (1930) Szostakowicz skomponował drugą z kolei operę: Lady Makbet mceńskiego powiatu (1932); jej główne właściwości to rozwiązania teatralne, przerzucenie akcji muzycznej na plan symfoniczny, szokujące pomysły scenograficzno-instrumentacyjne. Radykalizm języka muzycznego Szostakowicza okazał się jednak nie do przyjęcia dla ówczesnej stalinowskiej ideologii polityczno-kulturalnej. Po paru niefortunnych próbach znalezienia właściwego rozwiązania sytuacji kompozytor zdecydował się zrezygnować z dotychczasowego stylu i techniki kompozytorskiej, z poszukiwania nowych środków, uprościł język na rzecz maksymalnej komunikatywności wyrazu i nieskomplikowanej formy. W okresie wojny napisał VII Symfonię „Leningradzką” o ilustracyjnym charakterze. Ten utwór i towarzysząca mu legenda przyniosły kompozytorowi popularność, także za granicą, zwłaszcza w USA. Gdy zakończenie wojny Szostakowicz powitał pogodną, Haydnowską IX Symfonią, spotkał się znowu z gwałtownym atakiem krytyków, którzy oczekiwali od niego monumentalnego, patetycznego utworu ku czci zwycięstwa nad Niemcami. Ciągłe konflikty ze stalinowską cenzurą doprowadziły do utracenia przez kompozytora wszelkich przywilejów w 1948. Ograniczenia w muzyce Szostakowicza i w jego stylu życiowym zostały nieco złagodzone w 1949, po napisaniu kantaty „Pieśń o lasach”, gdzie Stalin był sławiony jako „wielki ogrodnik”. W tym samym roku Szostakowicz odzyskał paszport i reprezentował ZSRR na międzynarodowym kongresie muzycznym w Stanach Zjednoczonych. W 1960 wstąpił do KPZR. W 1962 Szostakowicz był nominowany do Oscara za muzykę do filmu Chowańszczyzna (1959). W 1973 został laureatem prestiżowej duńskiej Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning. Trzon twórczości Szostakowicza tworzą symfonie – to piętnaście dzieł powstałych w ciągu 46 lat. Formalnie Szostakowicz jest kontynuatorem tradycji beethovenowskiej: stosuje klasyczny wieloczęściowy model symfoniczny, zachowuje klasyczne uformowanie wewnętrzne poszczególnych części. Inne cechy jego dzieł to: monumentalizm, patos, silny pierwiastek dramatyczny, bogata inwencja melodyczna, krańcowe natężenie ekspresji oraz dynamizm i witalność. Został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

fot. Orfeo.com.pl

Michał Kleofas Ogiński z Retowa, książę (ur. 25 września 1765 w Guzowie, zm. 15 października 1833 we Florencji) – polski kompozytor oraz teoretyk muzyki, pamiętnikarz, pisarz polityczny, podskarbi wielki litewski (1793–1795), miecznik wielki litewski od 1789 roku, senator rosyjski, członek konfederacji targowickiej, członek konfederacji grodzieńskiej 1793 roku, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej (na Litwie w 1794), konspirator niepodległościowy (po 1795), działacz emigracyjny, mason, kawaler maltański, poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny Rzeczypospolitej w Republice Zjednoczonych Prowincji w latach 1790–1791, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Królestwie Wielkiej Brytanii w 1790 roku (misja specjalna). Komponował polonezy fortepianowe, romanse, pieśni, kadryle, menueta, walce oraz jedną operę pod tytułem „Zélis et Valcour ou Bonaparte au Caire” („Zelis i Valcour, czyli Napoleon w Egipcie”) w jednym akcie. Jednakże opera ta nigdy nie doczekała się wystawienia. Jest autorem Listów o muzyce oraz pamiętników „O Polsce i Polakach: od roku 1788 aż do końca roku 1815” wydanych po francusku jako „Mémoires de Michel Oginski sur la Pologne et les Polonais, deputs 1788 jusqu’a la fin de 1815.” Dziś najbardziej znany jako autor poloneza a-moll Pożegnanie Ojczyzny. Dotychczas uważano, że melodia hymnu narodowego Polski do słów Wybickiego była wzięta z pieśni ludowej z Podlasia, a autorstwo melodii Ogińskiego wynika z nieporozumienia, bowiem Ogiński w 1797 r. posłał generałowi Dąbrowskiemu podobnie nazwany utwór Marsz dla Legionów. Jednakże ostatnio prowadzone badania historyczne przez jednego z potomków księcia Ogińskiego (Andrzeja Załuskiego) próbują wykazać, że to Ogiński był autorem melodii hymnu.