François Couperin zw. Le Grand (ur. 10 listopada 1668 w Paryżu, zm. 11 września 1733 tamże) – francuski kompozytor epoki baroku. Couperin jest uważany za, obok mistrzów...
François Couperin zw. Le Grand (ur. 10 listopada 1668 w Paryżu, zm. 11 września 1733 tamże) – francuski kompozytor epoki baroku. Couperin jest uważany za, obok mistrzów wczesnego baroku Jeana-Baptiste'a Lully'ego i Marca-Antoine'a Charpentiera, najwybitniejszego francuskiego kompozytora epoki baroku. Konserwatywna w XVII wieku muzyka francuska, cechująca się brakiem zainteresowania najnowszymi osiągnięciami muzyki włoskiej, szukająca własnego stylu, skłaniała się na początku XVIII wieku w stronę melodyjnego, przepełnionego ornamentami nurtu rokoko. François Couperin przezwyciężał zachowawczość muzyki francuskiej, z wielkim kunsztem łączył charakterystyczne cechy muzyki francuskiej z włoskim concerto. Wybitnym tego przykładem są zbiory sonat zespołowych "Les Goûts réunis" ("Style ponownie połączone") czy Le Parnasse, w których Couperin niezwykle odważnie jak na tamte czasy naśladuje styl Corellego. Wysiłki w stronę konstruktywnego "łączenia stylów" szybko podjęli inni wybitni kompozytorzy, m.in. Jean-Marie Leclair. François Couperin był, obok młodszego o 15 lat Jeana-Philippe'a Rameau, najwybitniejszym tzw. klawesynistą francuskim. Jego traktat "L'Art de toucher le clavecin" (1716) stanowi kamień milowy dla praktyki gry na instrumentach klawiszowych. Było to jedno z najbardziej autorytatywnych dzieł teorii muzyki w XVIII wieku. Couperin porusza w nim kwestie prawidłowego ozdabiania, argements, krytykuje nadmierne stosowanie arpeggiów w lewej ręce, uczy stosowania obu manuałów klawesynu czy użycia kciuka.
ROCZNICE NARODZIN
Arvo Pärt
1935-09-11
Arvo Pärt (ur. 11 września 1935 w Paide) – estoński kompozytor muzyki chóralnej i instrumentalnej. Studiował w konserwatorium w Tallinnie pod kierunkiem Heino Ellera. Początkowo...
Arvo Pärt (ur. 11 września 1935 w Paide) – estoński kompozytor muzyki chóralnej i instrumentalnej. Studiował w konserwatorium w Tallinnie pod kierunkiem Heino Ellera. Początkowo komponował w stylu neoklasycystycznym, następnie eksperymentował z awangardą. Po okresie przerwy stworzył oryginalny styl "tintinnabuli" (łac. dzwonek), którego nazwa pochodzi od podobieństwa muzyki do grających dzwonków. To podejście kompozytor tłumaczy następująco: Odkryłem, że wystarczy mi, gdy pięknie zagrana jest pojedyncza nuta. Ona sama, albo cichy rytm, albo moment ciszy – przynoszą mi wytchnienie. Twórczość Arvo Pärta nie reprezentuje (jak niektórzy uważają błędnie) nurtu zwanego minimalizmem. Nawiązuje natomiast do hezychii (z gr. uciszenie), praktyk medytacyjno-ascetycznych mnichów ze Świętej Góry Atos. Twórczość ta oparta jest na redukcjonizmie mającym na celu stworzenie atmosfery kontemplacji właściwej dla tekstów, którymi kompozytor się posługuje, czyli najczęściej należącymi do religii i liturgii rzymskokatolickiej. Jak sam kompozytor mówi, muzyka ta ma więcej wspólnego z wielowiekową tradycją chorału gregoriańskiego i polifonii renesansowej, niż z twórczością minimalistów amerykańskich, takich jak Steve Reich. Jednocześnie w warstwie estetycznej bliska jest założeniom koncepcji minimalistycznych, obecnych w nurcie XX-wiecznego nurtu "minimalizmu duchowego" (Sofija Gubajdulina, John Tavener, Henryk Mikołaj Górecki), także pojawiających się w twórczości kompozytorów amerykańskich (Morton Feldman). Najprostsze formy muzyczne i skromne instrumentarium tworzą muzykę pełną pokory, a zarazem czystą i szlachetną. Dzieło Estończyka przeniknięte jest na wskroś subtelną metafizyką, stając się źródłem doznań mistycznych. Laureat m.in. Wielkiej Nagrody Kulturalnej Stowarzyszenia Estońskiego w Sztokholmie (1983) oraz Nagrody im. Herdera przyznawanej przez Uniwersytet Wiedeński (2000). W 2008 został laureatem prestiżowej duńskiej Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning. W roku 2009 wydana została płyta "In Principio", zawierająca kompozycje napisane w latach 1989-2005. Jedna z nich, Cecilia, Vergine Romana, została pierwszy raz zaprezentowana w Turynie z okazji igrzysk olimpijskich w 2006 roku. Odznaczony estońskim Orderem Herbu Państwowego II (1998) i I Klasy (2006), Komandorią francuskiego Orderu Sztuki i Literatury (2001), Legią Honorową (2011), austriackim Krzyżem Oficerskim za Naukę i Sztukę (2008) oraz łotewskim Krzyżem Uznania II Klasy (2019). W 2016 roku otrzymał medal Per Artem ad Deum, przyznawany przez Papieską Radę ds. Kultury. W listopadzie 2018 został uhonorowany Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz tytułem doctor honoris causa Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina.
