KALENDARIUM WRZESIEŃ

Richard Strauss (ur. 11 czerwca 1864 w Monachium, zm. 8 września 1949 w Garmisch-Partenkirchen) – niemiecki kompozytor muzyki późnego romantyzmu, dyrygent. Strauss był synem waltornisty Franza Straussa. W młodości otrzymał od ojca staranne wykształcenie muzyczne i bardzo wcześnie zaczął komponować. W 1882 wstąpił na uniwersytet w Monachium, jednak po roku porzucił studia i wyjechał do Berlina. W 1885 został asystentem dyrygenta Hansa von Bülowa, aby po roku zająć jego miejsce. Jego pierwsze kompozycje utrzymane są w stylu Schumanna i Mendelssohna. Pod wpływem skrzypka Aleksandra Rittera zainteresował się Wagnerem. Nowe zainteresowanie zaowocowało poematem symfonicznym Don Juan, który jest uważany za pierwszy dojrzały utwór Straussa. Premiera w roku 1889 podzieliła publiczność, jednak kompozytor skomentował to w następujący sposób: „Teraz pocieszam się myślą, że jestem na drodze, którą chciałem obrać, w pełni świadomy, że nie było artysty, którego ludzie nie nazwaliby szalonym”. W późniejszych latach przyszły kolejne poematy symfoniczne: Tod und Verklärung (Śmierć i przemienienie, 1888-89), Till Eulenspiegels lustige Streiche (Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała, 1894-95), Also sprach Zarathustra (Tako rzecze Zaratustra, 1896), Don Kichot (1897) i Ein Heldenleben (Życie bohatera, 1897-98). Pod koniec XIX wieku Strauss zwrócił się ku operze. Pierwsze dwie próby – Guntram z 1894 i Feuersnot z 1901 okazały się porażkami, lecz na Salome z 1905 publiczność reagowała równie gorąco i skrajnie jak na Don Juana. Niekonwencjonalny temat dzieła, jak również wprowadzenie do muzyki dysonansów i rozbudowanej chromatyki zapewniły operze bardzo duże zainteresowanie. W Nowym Jorku publiczność protestowała z powodu zejścia dzieła ze sceny już po jednym przedstawieniu w Metropolitan Opera. Jednym z najważniejszych gatunków w twórczości Straussa były pieśni, których skomponował około 150. Strauss był kapelmistrzem orkiestr w Meiningen, Monachium, Berlinie i w Wiedniu. Jego muzyka pozostała pod wpływem Wagnera. Jego nazwisko figurowało na Gottbegnadeten-Liste (Lista obdarzonych łaską Bożą w III Rzeszy) wśród Niezastąpionych.

Antonín Leopold Dvořák (ur. 8 września 1841 w Nelahosevsi, zm. 1 maja 1904 w Pradze) – czeski kompozytor, dyrygent i pedagog. Był czołowym przedstawicielem czeskiej muzyki narodowej (obok Bedřicha Smetany). Komponował symfonie (najbardziej znana Z Nowego Świata, 1893), kwartety smyczkowe, opery, poematy symfoniczne, pieśni, msze, utwory fortepianowe oraz koncerty – w tym najsłynniejszy Koncert wiolonczelowy h-moll op. 104, o którym Johannes Brahms pisał: „Gdybym wiedział, że wiolonczela jest zdolna do takich rzeczy, sam bym napisał ten koncert”. Twórczość Antonína Dvořáka jest syntezą muzyki epok klasycyzmu i romantyzmu. Siła i całkowita jednorodność oraz absolutna indywidualność są obecne przede wszystkim w orkiestracji i instrumentacji. Jego twórczy rozwój przebiegał w kilku etapach: pierwsze kompozycje wyrastały z fascynacji muzyką Beethovena i Schuberta, drugi etap jego starań mieści się już w sferze osobistych odczuć, ujawniając swoiste podejście do percypowania muzyki ze strony formalnej i treściowej. Trzeci okres jest typowym ukłonem w stronę rodzimej tradycji muzycznej i zwrotem ku czeskim inspiracjom muzycznym (kantata Hymnus, Moravské dvojzpěvy). Szczególnego zabarwienia dodała muzyce Dvořáka dbałość o typowo słowiański charakter twórczości, którym wzbogacił światową muzykę. Podczas pobytu a Ameryce uległ inspiracjom muzyki murzyńskiej i indiańskiej, co objawiło się w jego IX Symfonii Z nowego świata. W ostatnim okresie twórczości muzyka Dvořáka nabiera dojrzałego, indywidualnego kolorytu połączonego z inspiracjami czeskimi bajkami, podaniami i legendami, zwłaszcza ludowymi (opery Diabeł i Kasia, Rusałka). Antonín Dvořák napisał 9 symfonii, kilka poematów symfonicznych, wielkie utwory instrumentalne (Tańce słowiańskie (Slovanské tance)), utwory wokalne i wokalno – instrumentalne (Stabat Mater, Święta Ludmiła (Svatá Ludmila), Requiem, Te Deum), 5 uwertur koncertowych, wiele utworów kameralnych (w tym najsłynniejszy kwartet smyczkowy F-dur, tak zwany „Amerykański“), koncerty (skrzypcowy, wiolonczelowy i fortepianowy), pieśni (Pieśni biblijne – Biblické písně), muzykę chóralną, utwory fortepianowe (fortepianowa wersja Tańców słowiańskich, wersja orkiestrowa powstała później), 10 oper (najsłynniejsze: Rusałka, Jakobín, Diabeł i Kasia (Čert a Káča), Dimitrij i Armida). Czczony na całym świecie, zmarł nieoczekiwanie w Pradze 1 maja 1904. Dokumenty i inne pamiątki pozostałe po kompozytorze (autografy, korespondencja, dokumenty, dzieła plastyczne, ówczesne fotografie, programy, plakaty), umieszczone są w Muzeum Antonína Dvořáka, które od momentu swojego powstania w 1932 roku znajduje się w barokowym letnim pałacyku Amerika w Pradze.