KALENDARIUM LUTY

Enrico Caruso, właśc. Errico Caruso (ur. 25 lub 27 lutego 1873 w Neapolu, zm. 2 sierpnia 1921 tamże) – włoski śpiewak, "król tenorów" w pierwszym 20-leciu XX wieku. Obdarzony pięknym głosem śpiewał już w dzieciństwie w kościołach. Studia śpiewu podjął w 1891, zadebiutował w 1894 w Neapolu. W 1897 został zaangażowany do Teatro Lirico w Mediolanie, śpiewając repertuar werystyczny. Olbrzymi sukces odniósł w 1898 w partii Lorisa podczas prapremiery Fedory Giordana. W latach 1898-1900 śpiewał w Teatrze Maryjskim w Petersburgu. Jego światowa kariera rozpoczęła się w 1902 od występu w Cyganerii Pucciniego w Monte Carlo, później występował w La Scali i Covent Garden. Od 1903 był pierwszym tenorem nowojorskiej Metropolitan Opera, goszcząc w tym czasie również na wielkich scenach europejskich (m.in. Rzym, Mediolan, Londyn, Paryż). W Metropolitan Opera upamiętnił się przede wszystkim jako Radames w Aidzie Verdiego, Książę Mantui w Rigoletto Verdiego, Eleazar w Żydówce J. F. Halévy'ego). W 1901 występował w Operze Warszawskiej. W grudniu 1920 dostał krwotoku podczas występu na scenie Metropolitan Opera; przewieziony do Neapolu, zmarł kilka miesięcy później. W młodzieńczym okresie głos Caruso odznaczał się lekkością i jasnym brzmieniem; później, po przejściowej niedyspozycji artysty (1908–09), nabrał ciemnej, barytonowej barwy i odtąd śpiewak zrezygnował zupełnie z lirycznego repertuaru. Caruso miał w repertuarze około 70 partii operowych; był pierwszym tenorem, który zaczął nagrywać swe kreacje na płytach gramofonowych. Przed wybuchem I wojny światowej stał się ofiarą szantażystów spod Czarnej Ręki.

Ignacy Feliks Dobrzyński (ur. 25 lutego 1807 w Romanowie na Wołyniu, zm. 9 października 1867 w Warszawie) – polski kompozytor, dyrygent, pianista i pedagog. Komponować zaczął w Winnicy; powstały wtedy — obok kilku polonezów fortepianowych i okolicznościowych kantat — Uwertura symfoniczna opus 1 i Koncert fortepianowy As-dur opus 2. W Warszawie pozostał Dobrzyński do końca życia, rozwijając ożywioną działalność kompozytorską i pedagogiczną. Jako nauczyciel gry fortepianowej zdobył sobie szczególne uznanie; owocem tej pracy stała się Szkoła na fortepian (Warszawa 1845). Jego pierwszym koncertem publicznym 29 września 1827 Uwerturą opus 1 Dobrzyńskiego dyrygował Karol Kurpiński. Na lata trzydzieste XIX w. przypadł okres rozkwitu jego twórczości, przy czym Dobrzyński komponował różne gatunki muzyki. W 1835 zgłosił na konkurs Gesellschaft der Musikfreunde w Wiedniu Symfonię c-moll opus 15, która zdobyła drugie miejsce, zgłosił ją również na konkurs Concerts spirituels; była potem wykonana w Wiedniu (17 marca 1836), fragmenty w Warszawie (7 października 1836), także w Lipsku (1839) pod dyrygenturą Felixa Mendelssohna-Bartholdyego, a wydana w Warszawie 1862 w opracowaniu fortepianowym na 4 ręce pt. Symfonia charakterystyczna w duchu muzyki polskiej; pierwotne Andante zastąpił w niej Dobrzyński Elegią ze swego Sekstetu Es-dur opus 39. W latach 1836-1838 skomponował Dobrzyński pierwszą swoją operę, Monbar czyli Flibustierowie, dokonując jej przeróbek jeszcze w 1861. Koncertowe wykonanie jej fragmentów miało miejsce nie tylko w Warszawie, ale i w Poznaniu, Berlinie i Dreźnie; sceniczna prapremiera odbyła się 1863 w Teatrze Wielkim w Warszawie. Od 1834 Dobrzyński związał swą działalność muzyczną z Resursą Kupiecką, organizując zespoły kameralne oraz dyrygując chórem i orkiestrą. W latach 1841-1843 uczył muzyki w Instytucie Aleksandryjskim Wychowania Panien. Między 4 marca 1845, a 28 września 1847 odbył podróż artystyczną do Poznania, Berlina, Lipska, Drezna, Monachium, Bonn, Frankfurtu nad Menem i Wiednia, prezentując na koncertach własną twórczość kompozytorską. W Berlinie musiał pozostać dłużej, zarabiając lekcjami muzyki, ponieważ zamknął sobie drogę powrotu do kraju napisaniem kilku pieśni patriotycznych, m.in. Do matki Polki (do słów Adama Mickiewicza); do Warszawy mógł powrócić dopiero we wrześniu 1847. Od 15 czerwca 1852 do stycznia 1853[ był dyrygentem opery w Teatrze Wielkim, w dalszych latach sporadycznie dyrygował koncertami i 1854 dwiema premierami operowymi. W październiku 1857 zorganizował Orkiestrę Polską Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego, która dawała cotygodniowe koncerty do grudnia 1857 w Nowej Arkadii przy ul. Mokotowskiej. W latach 1858–1860 brał czynny udział w pracach komitetu powołanego do założenia Instytutu Muzycznego. W tym czasie został członkiem lwowskiego Towarzystwa Muzycznego. Po 1860 ze względu na zły stan zdrowia Dobrzyński stopniowo rezygnował z udziału w życiu muzycznym stolicy. W latach 1859–1864 komponował muzykę do udramatyzowanej przeróbki Konrada Wallenroda Adama Mickiewicza, ale jej nie ukończył. W ostatnim roku życia napisał pieśni solowe Cyganka, 2 utwory religijne: Zdrowaś Maria na tenor solo i chór mieszany oraz Benedictus na chór mieszany, a także Studium na temat oryginalny w dubeltowym kontrapunkcie w ośmiu postaciach na kwartet smyczkowy. Na przeszło 170 utworów Dobrzyńskiego złożyły się: 2 symfonie, około 25 utworów orkiestrowych, 17 kameralnych, około 55 fortepianowych, 15 na instrumenty solowe z akompaniamentem, około 22 religijne, 5 kantat i około 50 pieśni solowych i chóralnych. W miniaturach Dobrzyńskiego widoczny jest wpływ Chopina (Trois nocturnes op. 21, Mazurki op. 27).