Szymon Laks (ur. 1 listopada 1901, zm. 11 grudnia 1983) – kompozytor, dyrygent, pianista, pisarz, tłumacz pochodzenia żydowskiego. Urodził się w Warszawie w rodzinie zasymilowanych...
Szymon Laks (ur. 1 listopada 1901, zm. 11 grudnia 1983) – kompozytor, dyrygent, pianista, pisarz, tłumacz pochodzenia żydowskiego. Urodził się w Warszawie w rodzinie zasymilowanych Żydów polskich. Przez dwa lata studiował matematykę na Uniwersytecie Wileńskim i Warszawskim. W 1921 r. wstąpił do Konserwatorium Warszawskiego, gdzie uczył się harmonii oraz kontrapunktu i kompozycji. W latach 1927–29 kontynuował studia muzyczne w paryskim Conservatoire National pod kierunkiem Paula Vidalа (kompozycja) i Henri Rabauda (dyrygentura). Był członkiem Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu i uczestniczył w jego pracach. W swoich kompozycjach Szymon Laks łączył różne gatunki muzyczne, szukając nowej jakości na styku muzyki popularnej i poważnej. W jego utworach, szczególnie pieśniach, słychać inspirację bluesem, jazzem oraz folklorem polskim i żydowskim. W pierwszej połowie lat 30. współpracował z Aleksandrem Fordem, dla którego napisał partytury do filmów – Sabra (1933) oraz Przebudzenie (1934). Formularz rejestracyjny Szymona Laksa jako więźnia w nazistowskim obozie koncentracyjnym w Dachau W 1941 r. Szymon Laks został aresztowany i internowany w obozie pod Orleanem. Deportowany w lipcu 1942 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau (nr obozowy 49543), przeżył tam ponad dwa lata. Był kopistą i kapelmistrzem obozowej orkiestry męskiej. W październiku 1944 r. został przewieziony do obozu w Dachau (KL), gdzie doczekał wyzwolenia przez armię amerykańską. Do Paryża powrócił w maju 1945 r. Swoje obozowe przeżycia, w tym przede wszystkim pracę w obozowej orkiestrze, opisał w książce Musiques d’un autre monde (Paryż 1947), a następnie w Grach oświęcimskich (Londyn 1979, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau 1998). W okresie powojennym kontynuował twórczość muzyczną. W latach 70. poświęcił się działalności pisarskiej i przekładowej. Jego pełne żywych intelektualnie polemik, analiz i komentarzy książki Epizody, epigramy, epistoły (1976), Poloniki, polemiki, polityki (1977), Słowa i antysłowa (1978), Gry oświęcimskie (1979), Szargam świętości (1980), Dziennik pisany w biały dzień (1981), Taryfa ulgowa kosztuje drożej (1982), Moja wojna o pokój (1983) oraz Kultura z cudzysłowem i bez (1984) wydawała londyńska Oficyna Poetów i Malarzy.
