KALENDARIUM LISTOPAD

Manuel de Falla (ur. 23 listopada 1876 w Kadyksie, zm. 14 listopada 1946 w Argentynie) – jeden z najwybitniejszych kompozytorów hiszpańskich. Przedstawiciel kierunku narodowego, impresjonizmu i neoklasycyzmu. Pierwszym nauczycielem muzyki de Falli była jego własna matka, która uczyła go gry na pianinie, a później studiował kompozycję u Felipe Pedrella. W pierwszym okresie twórczość de Falli pozostawała w późnoromantycznym nurcie muzyki narodowej – hiszpańskiej, głównie andaluzyjskiej. Z tego okresu pochodzi szereg kompozycji orkiestrowych i fortepianowych, takich jak Serenada na fortepian G.22 1901, Mazurek w c-moll G.11 1899, Kaprys waloński G.15 1900, Serenada andaluzyjska G.13 1900, Allegro koncertowe G.29 1903-1904. Drugi okres w twórczości kompozytora rozpoczął się w 1907 wraz z podjęciem studiów muzycznych w Paryżu. Tam zapoznawał się z twórczością impresjonistów Claude’a Debussy’ego i Maurice’a Ravela, która stała się jego wielką inspiracją na nadchodzące lata. Łącząc impresjonistyczną wrażliwość z iberyjską żywiołowością, tworzył dzieła, które przysparzały mu największej sławy: balet El Amor brujo (1915–1917) oraz El Sombrero de tres picos (1917–1919) i Noce w ogrodach Hiszpanii (1909–1916). Od 1920 de Falla zmieniał swój muzyczny styl, kierując się w stronę neoklasycyzmu. Z tego okresu pochodzi m.in. Koncert klawesynowy skomponowany dla Wandy Landowskiej i sceniczne dzieło El Retablo de Maese Pedro (1923). W 1926 de Falla wycofał się z czynnego życia muzycznego, a w 1939 emigrował do Ameryki Południowej. Przebywając w swym argentyńskim zaciszu, komponował nieukończoną kantatę Atlantida. 13 lipca 1940 został odznaczony hiszpańskim Krzyżem Wielkim Orderu Alfonsa X Mądrego, wcześniej 29 marca 1929 wyróżniony został Orderem Alfonsa XII, a 14 marca 1928 otrzymał francuską Legię Honorową.

Fanny Mendelssohn (ur. 14 listopada 1805, zm. 14 maja 1847) – kompozytorka i pianistka niemiecka, siostra Feliksa Mendelssohn-Bartholdy’ego. Urodzona w Hamburgu, podobnie jak jej bardziej znany brat wykształciła się muzycznie i, tak jak on, jako dziecko okazywała niezwykłe umiejętności muzyczne. Zaczęła pisać muzykę, jednak była ograniczona niechętnym, w owych czasach, stosunkiem do kobiet podzielanym przez jej ojca i brata, którzy byli raczej tolerancyjni, zamiast wspierać ją jako kompozytorkę. W 1829 r., po kilkuletnim okresie narzeczeństwa, wyszła za mąż za malarza Wilhelma Hensela, który wspierał jej talent kompozytorski. Później, jej utwory grano wraz z utworami brata w rodzinnym domu w Berlinie, na odbywających się tam bardzo popularnych koncertach. Jako pianistka, Fanny wspierała kompozycje brata. Jej publiczny debiut na pianinie miał miejsce w 1838 r., kiedy zagrała Piano Concerto No. 1 autorstwa Feliksa Mendelssohn-Bartholdy’ego. Wiele jej utworów zostało początkowo opublikowanych pod nazwiskiem Feliksa w jego 8 i 9 kolekcji. Jej kompozycje pianistyczne były z sukcesami rozwijane przez brata, chociaż wielu uczonych wierzy, że były to utwory Fanny, która pierwsza zajęła się tym gatunkiem muzyki. Fanny Mendelssohn-Hensel zmarła w wyniku udaru mózgu, w Berlinie w 1847 r., podczas przygotowań do wykonania oratorium brata. W ostatnich latach, jej muzyka została lepiej poznana dzięki wielu koncertom oraz płytom CD wydanym przez wytwórnie takie jak np. Hyperion oraz CPO.

Aaron Copland (ur. 14 listopada 1900 w Nowym Jorku, zm. 2 grudnia 1990 w Sleepy Hollow w stanie Nowy Jork) – kompozytor i dyrygent amerykański. Urodził się w Nowym Jorku w rodzinie imigrantów żydowskich z Litwy. Mając 15 lat postanawia zostać muzykiem. Pierwszymi jego nauczycielami byli: Leopold Wolfsohn, Wittgenstein i Adler. Od 1917 kształcił się pod kierunkiem Rubina Goldmarka (nauczyciela m.in. George’a Gershwina). W 1921 wyjechał do Francji, gdzie przez 3 lata studiował w klasie Nadii Boulanger w Paryżu i Fontainebleau. W styczniu 1925 zadebiutował jako kompozytor prawykonaniem Symphony for Organ and Orchestra (solistką była prof. Boulanger). W 1925 otrzymał kilkuletnie stypendium Guggenheima, które umożliwiło mu zajęcie się wyłącznie kompozycją. W latach 1928-31 wspólnie z Rogerem Sessionsem organizował koncerty współczesnej muzyki amerykańskiej, tzw. Copland-Sessions Concerts. Był też dyrygentem American Festival of Contemporary Music w Yaddo w ciągu pierwszych dwóch lat istnienia tej instytucji. Przez 8 lat zajmował stanowisko prezesa Związku Kompozytorów Amerykańskich. Działał jako pianista, dyrygent oraz pedagog w Harvard University, w New School for Social Research w Nowym Jorku (1927-37) i w Berkshire Music Center. W jego utworach słychać wpływy jazzu, folkloru amerykańskiego i meksykańskiego. Obok kompozycji klasycznych – baletów, koncertów, oper i symfonii, tworzył też muzykę filmową. Zajmował się także działalnością polityczną. Popierał Partię Komunistyczną USA, co spowodowało podjęcie przeciw niemu śledztwa przez FBI w latach ataków (patrz: Joseph McCarthy i makkartyzm) na kulturę i intelektualistów amerykańskich. Sam Copland porzucił komunizm, kiedy dowiedział się o prześladowaniach w ZSRR rosyjskiego kompozytora, Dmitrija Szostakowicza. Wówczas, przerażony funkcjonowaniem sowieckiego systemu, zaczął popierać Demokratów. Copland jest powszechnie uznawany za prekursora i ojca współczesnej amerykańskiej muzyki poważnej. Przez długie lata był najpopularniejszym kompozytorem muzyki poważnej w Ameryce. Powstała w 1946 r. III Symfonia Coplanda została okrzyknięta najwybitniejszym amerykańskim dziełem symfonicznym. Muzykolog i pisarz amerykański Howard Pollack w poświęconej Coplandowi monografii użył tytułu Życie i twórczość nadzwyczajnego człowieka (odniesienie do słynnej Fanfary dla zwyczajnego człowieka Coplanda). Był też pierwszym biografem, który podał do publicznej wiadomości fakty z prywatnego życia homoseksualnego kompozytora i wymienił w niej nazwiska jego partnerów.

ohann Georg Leopold Mozart (ur. 14 listopada 1719 w Augsburgu, zm. 28 maja 1787 w Salzburgu) – niemiecki skrzypek i kompozytor. Ojciec Wolfganga Amadeusa Mozarta i Marii Anny ‘Nannerl’ Mozart. Leopold Mozart urodził się w Augsburgu, w rodzinie rzemieślniczej. Jego rodzicami byli Johann Georg Mozart (1679–1736), z zawodu introligator, i Anna Maria Sulzer (1696–1766). Leopold kształcił się w Augsburgu w gimnazjum i liceum jezuitów, gdzie otrzymał także podstawowe wykształcenie muzyczne. W 1737 przeniósł się do Salzburga, gdzie studiował filozofię na Uniwersytecie Salzburskim – uczelni o europejskiej renomie, zarządzanej przez benedyktynów. Jednakże po dwóch latach zaniedbał naukę i musiał opuścić uczelnię. Otrzymał natomiast pracę jako służący i muzyk (skrzypek) u salzburskiego arystokraty hrabiego Thurn-Valsassina und Taxis. W 1743 rozpoczął pracę jako skrzypek w orkiestrze arcybiskupa salzburskiego Leopolda Antona Firmiana. Awansując powoli w orkiestrze arcybiskupiej, w 1763 osiągnął pozycję wicekapelmistrza; pozycji kapelmistrza jednak nie udało mu się nigdy otrzymać, chociaż dążył do tego przez całe życie.