KALENDARIUM LUTY

Sir Edward William Elgar (ur. 2 czerwca 1857 w Broadheath, zm. 23 lutego 1934 w Worcester) – brytyjski kompozytor. Pozostawił po sobie dwie symfonie (śmierć w 1934 r. przerwała pracę nad trzecią). Utwory te uważane są za jedne z najważniejszych brytyjskich utworów symfonicznych. Do czasu sukcesu wariacji na temat własny „Enigma” w 1899 uważano go za prowincjonalnego kompozytora i samouka niewartego zainteresowania. Na początku swojej kompozytorskiej kariery Elgar napisał kilka krótkich utworów, które zyskały popularność. Jednym z utworów, który przyniósł mu sławę zanim stworzył utwory na orkiestrę, jest „Chanson de Matin”. Przez 42 lata musiał czekać na zasadniczy przełom w swojej karierze. Do sławy Elgara przyczynił się wybuch I wojny światowej, kiedy stał się uznanym kompozytorem. Jego pozycja umocniła się po stworzeniu utworów na chór i orkiestrę. W 1915 roku Edward Elgar skomponował preludium symfoniczne „Polonia” (op. 76), na prośbę Emila Młynarskiego, współzałożyciela polskiej Filharmonii Narodowej. Utwór oparł na melodiach „Mazurka Dąbrowskiego”, „Z dymem pożarów”, „Nokturnu g-moll” Fryderyka Chopina, „Fantazji polskiej” Ignacego Paderewskiego oraz „Warszawianki 1905 roku”. Elgar zadedykował utwór Paderewskiemu i osobiście dyrygował orkiestrą podczas pierwszego publicznego wykonania w Queen's Hall w Londynie, 6 lipca 1915 roku. Koncertowi towarzyszyła zbiórka na rzecz Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Podczas wojny Elgar stworzył serię patriotycznych utworów, a gdy wojna dobiegła końca serię trzech kompozycji kameralnych: sonatę na skrzypce op. 82, kwartet smyczkowy op. 83 oraz kwintet na fortepian op. 84. Na początku 1917 r. Elgar wraz z żoną postanowili wyjechać z Londynu. Znaleźli miejsce – maleńką wioskę w rolniczym Sussex. Tam też powstały trzy wspomniane utwory. Z różnych wspomnień Elgara z tamtych lat wiadomo, że okolica go zauroczyła. Codziennie wybierał się na spacery do lasu. Pojawiają się sugestie, że to lasy wpłynęły na muzykę Elgara. Pozostawił po sobie symfonie, oratoria, utwory kameralne, piosenki, utwory instrumentalne i marsze. Pisał też operę, ale pracę nad nią przerwała mu śmierć w 1934. Elgar uprawiał wiele gatunków muzycznych, lecz sławę przyniosły mu te na orkiestrę, jak np. wariacje „Enigma” op. 36 z 1899 uznawane przez krytyków za arcydzieło. Uzupełniły one wcześniejsze: Imperial march, King Olaf czy Caractus i tym samym sprawiły, że Elgar został zauważony przez świat. W następnym roku stworzył oratorium „The dream of Gerontius”, do libretta pióra kardynała J.H. Newmana. Z początku nie odniosło sukcesu, ale publiczność wkrótce doceniła dzieło. W 1901 wykonano po raz pierwszy marsz „Pomp & circumstance march no. 1, op. 39,1”. Wolniejsza partia pt. „Land of Hope and Glory” jest najbardziej znanym utworem brytyjskim po hymnie narodowym. Jest to także jeden z czterech utworów wykonywany podczas finału dorocznych Koncertów Promenadowych „The Last Night of the Proms” (od kilku lat replika tych koncertów odbywa się także w Krakowskiej Filharmonii). Żona Elgara, Alicja, zmarła w 1920. Kompozytor był z nią związany i wielu twierdzi, że po śmierci żony stracił chęć do pracy. Jednak to w tym czasie zaczął pisać operę "The Spanish Lady" oraz swoją trzecią symfonię. W 1933 udał się do Paryża, gdzie dyrygował koncertem skrzypcowym w wykonaniu młodego Yehudiego Menuhina. We Francji Elgar odwiedził Deliusa w Grez-sur-Loing. W październiku u Elgara wykryto nowotwór złośliwy. Dalsza praca stała się niemożliwa. Odznaczony Orderem Zasługi (1911), Krzyżem Wielkim Królewskiego Orderu Wiktoriańskiego (1933) oraz Krzyżem Komandorskim belgijskiego Orderu Korony (1920). W 1904 roku otrzymał tytuł szlachecki, zaś w 1931 roku tytuł baroneta[2]. Od 1924 roku pełnił funkcję Master of the King’s Music. Wizerunek Edwarda Elgara znajdował się na banknocie 20 funtów.

Georg Friedrich Händel (ur. 23 lutego 1685 w Halle, zm. 14 kwietnia 1759 w Londynie) – niemiecki kompozytor późnego baroku, który dokonał syntezy barokowych osiągnięć muzycznych, zwłaszcza niemieckich, włoskich i angielskich. W 1727 roku stał się poddanym Wielkiej Brytanii. Jest narodowym kompozytorem tego kraju. Komponował liczne gatunki muzyki baroku, między innymi opery i oratoria. Händel zaliczany jest do najwybitniejszych twórców muzyki późnego baroku. Händel jest uważany za jednego z największych kompozytorów epoki barokowej. W jego kompozycjach pojawia się większość ówczesnych gatunków muzycznych, w tym opery (w stylu włoskiego gatunku opera seria) i oratoria. W utworach Händla rola polifonii została zredukowana na rzecz faktury łączącej polifonię z homofonią. W jego dziełach można jednak spotkać także kunsztowne wykorzystanie głosów, np. w poczwórnej fudze z Alexander’s Feast. Melodyka dzieł Händla charakteryzuje się wyrazistością. Wpłynęły na nią muzyczne style krajów, w których przebywał. Ponadto na kompozycje Händla w silny sposób oddziałała muzyka taneczna. Na podkreślenie zasługuje również wykorzystywanie orkiestry w dziełach chóralnych Händla oraz instrumentacja jego kompozycji. W operze Juliusz Cezar w Egipcie oraz w oratorium Alexander Balus – w związku z dalekowschodnią tematyką – kompozytor wprowadził harfy i mandoliny. W oratorium Saul włączył do zespołu instrumentalnego rzadko używany wówczas carillon, który szczególnie słychać w momencie „tańca kobiet izraelskich”. Händel na obrazie Philipa Merciera, Händel znany jest przede wszystkim ze swoich licznych oratoriów. Rozwinął nowy, barokowy gatunek muzyczny, jakim było właśnie oratorium. Późniejsi twórcy oratoriów, jak np. Joseph Haydn, nawiązywali do twórczości Händla. Przyczynił się także do rozwoju angielskiej muzyki sakralnej, zwłaszcza anthemu (hymn). Napisał on dwa cykle anthemów (Chandos Anthems i Coronation Anthems). W swoich hymnach Händel, choć nawiązywał do wcześniejszych dzieł angielskich twórców, to jednak rozwinął tradycyjne anthem kantatowe. W znanych dziełach Water Music (1717) i Muzyka dla Królewskich Ogni Sztucznych (1749) Händel znacząco rozbudował sekcję instrumentów dętych, co stanowiło rzadkość dla barokowej muzyki instrumentalnej. Było to związane z wykonaniem wspomnianych dzieł na wolnym powietrzu. Również dokonania Händla z zakresu oper są istotne. W jego niektórych operach bowiem, jak np. w Orlando, nastąpił wzrost składnika dramatycznego, co poprzedzało reformę operową Glucka. Ponadto część arii operowych Händla, np. z opery Agrippina, została skomponowana w stylu monofonicznym, z silnym wyakcentowaniem jednej linii melodycznej, co stanowiło zapowiedź nowego stylu muzycznego galant. Jedną ze specyficznych cech muzyki händlowskiej są częste zapożyczenia, zarówno z własnych, jak i cudzych kompozycji. Większość zapożyczeń Händla pochodzi z jego własnych dzieł[60]. W ówczesnych czasach praktyka zapożyczeń była powszechnie stosowana przez kompozytorów. Własne kompozycje Händel nierzadko wykorzystywał ponownie lub przekształcał, na przykład jeden z koncertów Concerti a due cori jest instrumentalną kompilacją jego wcześniejszych dzieł (np. Ody na urodziny królowej Anny, Mesjasza), jednak bardziej kontrowersyjne wydają się liczne zapożyczenia z utworów innych kompozytorów (np. Carissimiego, Telemanna, Stradelli, Keisera, Muffata, Uria). Na przykład w Dettingen Te Deum Händel wykorzystał Te Deum Uria, które mógł kupić podczas pobytu w Italii, w The Occasional Oratorio Händel dosłownie zacytował ustęp z Musique de Table Telemanna. Jednak nie wszystkie zapożyczenia Händla z cudzych utworów były dosłowne – często przerabiał on i udoskonalał zapożyczony materiał muzyczny. Fragmenty dzieł innych kompozytorów, jakie Händel wykorzystywał, nie zaburzały stylu jego kompozycji, ponieważ korzystał tylko z tych utworów, które postrzegał jako bliskie własnej muzyce.