KALENDARIUM MAJ

Antonio Salieri (ur. 18 sierpnia 1750 w Legnano, zm. 7 maja 1825 w Wiedniu) – włosko-austriacki kompozytor, kapelmistrz i pedagog urodzony w Republice Weneckiej, który swe dorosłe życie spędził w Wiedniu jako poddany dynastii Habsburgów. Salieri przyczynił się do rozwoju XVIII-wiecznej opery, kształtując teatr muzyczny, a jego muzyka wywarła wpływ na twórczość ówczesnych kompozytorów. Jest autorem 39 oper oraz licznych symfonii, kantat, mszy (m.in. Requiem) i oratoriów. Mianowany na stanowisko kapelmistrza opery włoskiej przy dworze cesarskim, które piastował w latach 1774–1792, przyczynił się do dominacji języka włoskiego w operze wiedeńskiej. Komponował również dla teatrów operowych w Wenecji, Rzymie i Paryżu. Jako nadworny kapelmistrz od 1788 do 1824 był odpowiedzialny za oprawę muzyczną dworskich uroczystości, jubileuszy oraz wydarzeń, jak choćby Kongres Wiedeński. Był jednym z najbardziej cenionych pedagogów muzycznych swoich czasów. Od początku XIX wieku muzyka Salieriego powoli znikała z repertuarów aż do lat 80. XX wieku, kiedy za sprawą filmu Amadeusz Salieri po części odzyskał dawną sławę.

Johannes Brahms (ur. 7 maja 1833 w Hamburgu, zm. 3 kwietnia 1897 w Wiedniu) – niemiecki kompozytor, pianista i dyrygent okresu romantyzmu. Był synem Johanny Henrike Christiane Nissen i Johanna Jakoba Brahmsa. Dwa lata po narodzinach Johannesa, urodził się jego młodszy brat – Friedrich. Najstarszą z rodzeństwa była zaś Elisabeth Wilhelmine Luise, urodzona w 1831 roku. Pierwszym nauczycielem muzyki był dla Johannesa jego ojciec – miejski muzykant, później kontrabasista orkiestry miejskiej w Hamburgu. Następnie kontynuował naukę u Friedricha Willibalda Cossela, który nauczył go podstaw gry na pianinie. Potem jednak nauczyciel zaczął zdawać sobie sprawę, że chłopiec zyska lepsze perspektywy ucząc się u Eduarda Marxsena, pianisty i kompozytora. Robert Schumann, kompozytor, a zarazem krytyk muzyczny, po wizycie Brahmsa w 1853 roku i zaznajomieniu się z jego próbami kompozytorskimi, zamieścił w swoim Neue Zeitschrift für Musik artykuł obwieszczający pojawienie się geniusza muzyki niemieckiej. Przyjaźń obu kompozytorów trwała również w czasie choroby Schumanna (Schumann cierpiał na chorobę psychiczną), aż do jego śmierci w 1856 roku. Później Brahms stał się opiekunem i najbliższym przyjacielem Clary Schumann aż do jej śmierci 20 maja 1896 roku. Brahms uważał, iż jako kompozytor urodził się za późno. Tym sformułowaniem dawał wyraz swemu przywiązaniu do tradycji, które wyrażało się w kontynuowaniu barokowych i klasycznych form oraz wzorców, uznawanych w romantyzmie powszechnie za przebrzmiałe. Tym samym przeciwstawił się programowości w muzyce, pisząc muzykę absolutną. Ideologia taka znalazła swoje sformułowanie teoretyczne tuż po roku 1850 w dziele znanego krytyka wiedeńskiego Eduarda Hanslicka, który był zwolennikiem muzyki Brahmsa, a przeciwnikiem Wagnera. Hanslick twierdził, iż wyrażanie uczuć nie jest zadaniem muzyki, a piękno utworu polega na pięknie jego formy, melodii i innych elementów muzyki. Sam Brahms nie lubił Wagnera, ale go doceniał. Wagner zaś Brahmsa nie poważał, nazywając go drewnianym Johannesem. Brahms nie angażował się w konflikty dzielące niemieckie środowisko muzyczne. Mimo to był celem nieustannych ataków ze strony wyznawców Wagnera, Liszta i Brucknera, którzy upatrywali w nim głównego przeciwnika ideologicznego. Pod koniec życia chorował; niedługo przed śmiercią stwierdzono u niego raka wątroby. Zmarł nad ranem 3 kwietnia 1897 roku. Pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu.

Gabriel Chmura (ur. 7 maja 1946 we Wrocławiu) – polsko-izraelski dyrygent. W 1957 roku rodzina Chmurów wyjechała do Izraela. W latach 1964–1968 Gabriel Chmura studiował w konserwatorium w Tel Awiwie dyrygenturę, fortepian i kompozycję. Później kontynuował edukację pod kierunkiem Pierre'a Dervaux w Paryżu i Hansa Swarowsky'ego w Wiedniu. Wstęp do dyrygenckiej kariery dało mu zdobycie pierwszej nagrody na konkursie w Besançon (1970), na konkursie Herberta von Karajana w Berlinie (1971) i złoty medal na konkursie zorganizowanym przez operę La Scala w Mediolanie (1971). Przez kilkanaście następnych lat kierował orkiestrami w Niemczech (Akwizgran, Bochum) i w Kanadzie (Ottawa). W operze zadebiutował w 1974 spektaklem Otella Giuseppe Verdiego w w Monachium.W latach 2001–2007 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Obecnie współpracuje z Teatrem Wielkim w Warszawie i Poznaniu, gdzie jest dyrektorem artystycznym. Od 2015 pierwszy dyrygent gościnny Filharmonii Krakowskiej. Wśród licznych nagrań Chmury znajdują się nagrania dla Chandos z utworami Mieczysława Wajnberga. Operą Wajnberga Pasażerka Chmura dyrygował w Warszawie, a do repertuaru Teatru Wielkiego w Poznaniu wprowadził operę Portret. Tamże, przywrócił na polskie sceny po ponad wieku „Śpiewaków Norymberskich” Richarda Wagnera. W 2013 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu.

Piotr Iljicz Czajkowski (ur. 7 maja 1840 w Wotkińsku, zm. 6 listopada 1893 w Petersburgu) – rosyjski kompozytor. Twórczość Czajkowskiego wywarła silny wpływ na dalszy rozwój muzyki rosyjskiej. Studiował między innymi pod kierunkiem Antona Rubinsteina i N.I. Zaremby. Ukończył konserwatorium w Petersburgu w 1866 r. W następnym roku został profesorem teorii muzyki w konserwatorium w Moskwie. Na tym stanowisku pozostał 11 lat, był to okres dużej aktywności twórczej Czajkowskiego. Powstałe wówczas kompozycje świadczą o dojrzewaniu indywidualnego stylu kompozytora. Kryzys psychiczny związany z nieudaną próbą założenia rodziny spowodował wyjazd Czajkowskiego na dłuższy czas za granicę. W latach 1877/1878 w Szwajcarii ukończył pracę nad dwoma dziełami: Symfonią f-moll i operą liryczną Eugeniusz Oniegin według poematu A. Puszkina. Pomoc materialna zaprzyjaźnionej z kompozytorem mecenas sztuki, Nadieżdy von Meck, umożliwiła mu poświęcenie się wyłącznie pracy twórczej. W latach 1880–1890 ugruntowała się sława kompozytora, który jako dyrygent odbył tournée koncertowe po wielu krajach Europy. Na Uniwersytecie Cambridge otrzymał tytuł doktora honoris causa. Muzyka Czajkowskiego odznaczająca się doskonałością rzemiosła, łączy osiągnięcia zachodniej techniki kompozytorskiej z pierwiastkami narodowymi. Uprawiał przede wszystkim formy muzyki symfonicznej i operowej. Twórczość symfoniczna Czajkowskiego jest przykładem połączenia romantycznych założeń programowych z klasycystyczną jasnością formy.