KALENDARIUM MAJ

Antonín Leopold Dvořák (ur. 8 września 1841 w Nelahosevsi, zm. 1 maja 1904 w Pradze) – czeski kompozytor, dyrygent i pedagog. Był czołowym przedstawicielem czeskiej muzyki narodowej (obok Bedřicha Smetany). Komponował symfonie (najbardziej znana Z Nowego Świata, 1893), kwartety smyczkowe, opery, poematy symfoniczne, pieśni, msze, utwory fortepianowe oraz koncerty – w tym najsłynniejszy Koncert wiolonczelowy h-moll op. 104, o którym Johannes Brahms pisał: „Gdybym wiedział, że wiolonczela jest zdolna do takich rzeczy, sam bym napisał ten koncert”. Twórczość Antonína Dvořáka jest syntezą muzyki epok klasycyzmu i romantyzmu. Siła i całkowita jednorodność oraz absolutna indywidualność są obecne przede wszystkim w orkiestracji i instrumentacji. Jego twórczy rozwój przebiegał w kilku etapach: pierwsze kompozycje wyrastały z fascynacji muzyką Beethovena i Schuberta, drugi etap jego starań mieści się już w sferze osobistych odczuć, ujawniając swoiste podejście do percypowania muzyki ze strony formalnej i treściowej. Trzeci okres jest typowym ukłonem w stronę rodzimej tradycji muzycznej i zwrotem ku czeskim inspiracjom muzycznym (kantata Hymnus, Moravské dvojzpěvy). Szczególnego zabarwienia dodała muzyce Dvořáka dbałość o typowo słowiański charakter twórczości, którym wzbogacił światową muzykę. Podczas pobytu a Ameryce uległ inspiracjom muzyki murzyńskiej i indiańskiej, co objawiło się w jego IX Symfonii Z nowego świata. W ostatnim okresie twórczości muzyka Dvořáka nabiera dojrzałego, indywidualnego kolorytu połączonego z inspiracjami czeskimi bajkami, podaniami i legendami, zwłaszcza ludowymi (opery Diabeł i Kasia, Rusałka). Antonín Dvořák napisał 9 symfonii, kilka poematów symfonicznych, wielkie utwory instrumentalne (Tańce słowiańskie (Slovanské tance)), utwory wokalne i wokalno – instrumentalne (Stabat Mater, Święta Ludmiła (Svatá Ludmila), Requiem, Te Deum), 5 uwertur koncertowych, wiele utworów kameralnych (w tym najsłynniejszy kwartet smyczkowy F-dur, tak zwany „Amerykański“), koncerty (skrzypcowy, wiolonczelowy i fortepianowy), pieśni (Pieśni biblijne – Biblické písně), muzykę chóralną, utwory fortepianowe (fortepianowa wersja Tańców słowiańskich, wersja orkiestrowa powstała później), 10 oper (najsłynniejsze: Rusałka, Jakobín, Diabeł i Kasia (Čert a Káča), Dimitrij i Armida). Czczony na całym świecie, zmarł nieoczekiwanie w Pradze 1 maja 1904. Dokumenty i inne pamiątki pozostałe po kompozytorze (autografy, korespondencja, dokumenty, dzieła plastyczne, ówczesne fotografie, programy, plakaty), umieszczone są w Muzeum Antonína Dvořáka, które od momentu swojego powstania w 1932 roku znajduje się w barokowym letnim pałacyku Amerika w Pradze.

Bronisław Gimpel (ur. 29 stycznia 1911 we Lwowie, zm. 1 maja 1979 w Los Angeles) – polsko-amerykański skrzypek i pedagog muzyczny żydowskiego pochodzenia. Rozpoczął naukę gry na fortepianie i skrzypcach w domu w wieku pięciu lat. W wieku ośmiu lat był uczniem Moritza Wolfstahla w Konserwatorium Lwowskim. Po roku 1922 uczył się w Konserwatorium Wiedeńskim u Roberta Pollacka. W wieku czternastu lat wystąpił z koncertem skrzypcowym Karla Goldmarka z Filharmonikami Wiedeńskimi. W następnym roku odbył tourneé po Włoszech, gdzie wystąpił przed królem Wiktorem Emanuelem i papieżem Piusem XI. Umożliwiono mu grę na skrzypcach Guarneriego. Grał też nad grobem Paganiniego. Koncertował też w innych krajach Europy oraz w Ameryce Południowej. W Konserwatorium Berlińskim doskonalił swoje umiejętności u Carla Flescha. Został zaangażowany na kierowniczych stanowiskach w Królewcu i Göteborgu. W roku 1937 wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W Los Angeles został koncertmistrzem Los Angeles Philharmonic Orchestra. 1942–1945 służył w armii amerykańskiej. Po wojnie koncertował w Europie, do roku 1963 grał partię pierwszych skrzypiec w warszawskim kwintecie fortepianowym, stworzonym przez Władysława Szpilmana. W latach 1959 i 1960 prowadził kursy mistrzowskie w Akademii Muzycznej w Karlsruhe. Od 1967 był profesorem University of Connecticut, od 1973 został profesorem Royal Northern College of Music w Manchesterze. Jego starszy brat, Jakub Gimpel (1906–1989) był pianistą i autorem muzyki filmowej.

Wanda Wiłkomirska, właśc. Jolanta Wanda Rakowska z domu Wiłkomirska (ur. 11 stycznia 1929 w Warszawie, zm. 1 maja 2018 tamże) – polska skrzypaczka i pedagog. Pochodziła z warszawskiej rodziny muzycznej. Naukę gry na skrzypcach rozpoczęła w wieku 5 lat u swojego ojca Alfreda. Po dwóch latach nauki wystąpiła po raz pierwszy publicznie. Ukończyła IV Liceum Ogólnokształcące im. Emilii Sczanieckiej w Łodzi. W 1947 ukończyła studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi w klasie Ireny Dubiskiej, od 1949 była uczennicą Ede Zathureczky’ego w Akademii Muzycznej im. Ferenca Liszta w Budapeszcie. Jej pedagogami byli także Eugenia Umińska i Tadeusz Wroński w Warszawie oraz Henryk Szeryng w Paryżu. Była laureatką kilku międzynarodowych konkursów: w Genewie (1946), w Budapeszcie (1949) i Konkursu im. Wieniawskiego w Poznaniu (1952). Od czasu triumfalnego debiutu w Ameryce (1961) z orkiestrą Filharmonii Narodowej rozpoczęła się jej kariera międzynarodowa. Przez 22 lata była solistką Filharmonii Narodowej w Warszawie, towarzysząc orkiestrze w jej podróżach, bywała też zapraszana na tournée przez inne orkiestry polskie i zagraniczne. Jako solistka brała udział w inauguracji odbudowanej po wojennych zniszczeniach Filharmonii Narodowej w Warszawie, w otwarciu Barbican Hall w Londynie, zainaugurowała oraz wystąpiła na pierwszym powojennym koncercie orkiestry Sydney Symphony w Operze w Sydney. Koncertowała na sześciu kontynentach, dając recitale i grając z czołowymi orkiestrami pod dyrekcją m.in. Otto Klemperera, Leonarda Bernsteina, Carlo Marii Giuliniego, Johna Barbirollego, Kurta Masura, Wolfganga Sawallischa, Zubina Mehty, Witolda Rowickiego, Ericha Leinsdorfa, Pierre’a Bouleza, Eugena Jochuma, Franza Konwitschnego. Uczestniczyła w projektach kameralnych, grając z rodzeństwem („Trio Wiłkomirskich”), a także z Marthą Argerich, Danielem Barenboimem, Gidonem Kremerem, Mischą Maiskim. Coroczne koncerty w USA, liczne koncerty w prawie wszystkich państwach europejskich, w Japonii, Nowej Zelandii i Ameryce Południowej oraz pozytywne recenzje powodują, że Wanda Wiłkomirska uważana jest za jedną z czołowych skrzypaczek XX wieku. W styczniu 1976 roku podpisała list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Była działaczką KOR. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. Po 13 grudnia 1981, w stanie wojennym, wyjechała z kraju. Wróciła dopiero po upadku komunizmu. Oprócz działalności koncertowej prowadziła klasę w Hochschule für Musik und Darstellende Kunst Mannheim w Niemczech (1983-1999) oraz w Sydney Conservatory of Music w Australii, łącząc pracę pedagogiczną z koncertami. Prowadziła też kursy mistrzowskie w wielu krajach oraz wielokrotnie uczestniczyła w pracach jury międzynarodowych konkursów skrzypcowych: Karla Flescha w Londynie, Jacques’a Thibaud w Paryżu, Piotra Czajkowskiego w Moskwie, ARD w Monachium, Henryka Wieniawskiego w Poznaniu, w Hanowerze oraz Tokio. Wanda Wiłkomirska była pierwszą wykonawczynią wielu utworów kompozytorów polskich, niemieckich i australijskich, niektóre z nich były jej dedykowane. Nagrywała dla EMI, Deutsche Grammophon, Polskich Nagrań, Philipsa, Hungarotonu i innych wytwórni. Grała na skrzypcach Petrus Guarnerius, Wenecja 1734.